- Szczegóły
- Odsłony: 2269
STYCZEŃ
(70) 1 I 1953
Ur. Ludomir Różycki, kompozytor, dyrygent, pedagog, przedstawiciel Młodej Polski w muzyce (zm. 18 IX 1883)
(50) 2 I 1973
Rozpoczęcie całodobowej emisji programów przez Polskie Radio.
(10) 2 I 2013
Zm. Teresa Torańska, publicystka, dziennikarka i pisarka, współpracowniczka tygodnika ?Kultura? oraz ?Kultura? paryska, autorka wielu wywiadów, m.in. z komunistycznymi działaczami, przeprowadzonymi podczas stanu wojennego (ur. 1 I 1944).
(30) 3 I 1993
I finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
(100) 7 I 1923
Ur. Jerzy Nowosielski, jeden z najoryginalniejszych polskich malarzy, malował akty kobiece, martwe natury, pejzaże, obrazy abstrakcyjne
(330) 8 I 1693
Zm. Jan Andrzej Morsztyn, poeta, polityk, przedstawiciel polskiego baroku dworskiego (ur. 24 VI 1621).
(30) 12 I 1993
Zm. Józef Czapski, malarz, krytyk sztuki, pisarz, współzałożyciel i współredaktor paryskiej ?Kultury?; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii polskiej 1939 r.; więzień sowieckich łagrów; żołnierz Armii Polskiej w ZSRS utworzonej przez gen. Władysława Andersa i 2. Korpusu Polskiego (ur. 3 IV 1896).
(60) 21 I 1963
Zm. Stanisław Grzesiuk, pisarz, pieśniarz, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Dachau i Mauthausen-Gusen, popularyzator przedwojennego folkloru czerniakowskiego (ur. 6 V 1918).
(150) 23 I 1873
Ur. Karol Irzykowski, krytyk literacki, pisarz, poeta, dramaturg, filmoznawca, szachista (zm. 2 XI 1944).
(70) 23 I 1953
Rozpoczęcie regularnej emisji programu przez Telewizję Polską; nadawanie audycji ? 30 minutowy program emitowano w każdy piątek o godz. 17.00.
(110) 25 I 1913
Ur. Witold Lutosławski, dyrygent, kompozytor i pianista, Kawaler Orderu Orła Białego, w jego dorobku znajdują się utwory orkiestrowe, kameralne, jak i wokalne (zm. 7 II 1994).
(120) 28 I 1903
Ur. Aleksander Kamiński, harcmistrz i pedagog, pisarz, współtwórca metodyki zuchowej, instruktor harcerski, żołnierz AK (zm. 15 III 1978).
(90) 28 I 1933
Ur. Krzysztof Teodor Toeplitz, dziennikarz, felietonista, publicysta, krytyk filmowy, autor scenariuszy filmowych (zm. 30 III 2010).
(110) 29 I 1913
Zm. Władysław Bełza, poeta neoromantyczny, autor utworów patriotycznych, publicysta, animator życia kulturalnego, oświatowego i prasowego, współzałożyciel polskiej organizacji oświatowej Macierz Polska (ur. 17 X 1847).
31 I 1953 (70)
Ur. Jacek Chmielnik, aktor, reżyser teatralny, dramaturg (zm. 22 VIII 2007).
LUTY
(70) 1 II 1953
Powołanie Wydawnictwa Literackiego w Krakowie.
(130) 3 II 1893
Zm. Teofil Lenartowicz, poeta romantyczny, etnograf, rzeźbiarz (ur. 27 II 1822).
(80) 4 II 1943
Ur. Wanda Rutkiewicz, alpinistka i himalaistka, która jako trzecia kobieta i pierwsza Europejka weszła na Mount Everest, a jako pierwsza kobieta zdobyła K2 (zm. 13 V 1992).
(130) 5 II 1893
Ur. Roman Ingarden, filozof, uczeń Edmunda Husserla, twórca krakowskiej szkoły filozoficznej, fenomenolog, badacz podstaw teorii literatury i estetyki opisowej, członek PAN, wieloletni wykładowca i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (zm. 14 VI 1970).
(210) 8 II 1813
Zm. Tadeusz Czacki, działacz oświatowy i gospodarczy, pedagog, historyk, ekonomista, bibliofil, numizmatyk, członek Komisji Edukacji Narodowej, współtwórca Konstytucji 3 Maja, współzałożyciel warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (ur. 28 VIII 1765).
(40) 16 II 1983
Zm. Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, prozaiczka, tłumaczka (ur. 6 VIII 1892).
(550) 19 II 1473
Ur. Mikołaj Kopernik, astronom, kanonik, prawnik, matematyk, lekarz, ekonomista; autor traktatu ?O obrotach sfer niebieskich?, w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata; teoria ta stała się jedną z najważniejszych rewolucji naukowych w dziejach ludzkości (zm. 24 V 1543).
(20) 20 II 2003
Zm. Jan Józef Szczepański, pisarz, tłumacz, scenarzysta filmowy, reporter, wieloletni prezes Związku Literatów Polskich; uczestnik kampanii 1939 r., oficer AK (ur. 12 I 1919).
MARZEC
(10) 5 III 2013
Zdobycie, niezdobytego do tej pory zimą ośmiotysięcznika Broad Peak w Karakorum, przez czterech polskich himalaistów: Adama Bieleckiego, Artura Małka, Macieja Berbeka i Tomasza Kowalskiego ; dwaj ostatni nie zdołali jednak powrócić na noc do obozu, 8 marca zostali uznani za zmarłych.
(30) 7 III 1993
Rozpoczęcie nadawania przez pierwszą polską komercyjną stację telewizyjną Polonia 1.
(800) 8 III 1223
Zm. Wincenty Kadłubek, kronikarz, biskup krakowski; autor spisanej po łacinie ?Kroniki polskiej?, obejmującej okres od czasów pradawnych do 1202 roku; beatyfikowany w 1764 r. (ur. ok. 1150).
(30) 11 III 1993
Zm. Alina Centkiewicz, pisarka, polarniczka, współautorka wraz z mężem Czesławem Centkiewiczem książek podróżniczych, głównie o tematyce polarnej (ur. 5 XII 1907).
(100) 13 III 1923
Ur. Emil Karewicz, właśc. Emilian Alojzy Karewicz, aktor teatralny, filmowy i radiowy (zm. 18 III 2020).
(120) 15 III 1903
Ur. Józef Czechowicz, poeta awangardowy dwudziestolecia międzywojennego, członek i jeden z założycieli grupy poetyckiej ?Reflektor? (zm. 9 IX 1939).
(50) 21 III 1973
Zm. Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf filmowy i teatralny, ilustrator książek, autor scenografii do filmów (ur. 12 XI 1902).
(120) 24 III 1903
Ur. Igor Newerly, właśc. Igor Abramow-Newerly, pisarz, pedagog, więzień niemieckich obozów Majdanek, Auschwitz, Bergen-Belsen (zm. 19 X 1987).
(60) 29 III 1963
Zm. Pola Gojawiczyńska, właśc. Apolonia Gojawiczyńska pisarka, działaczka niepodległościowa (ur. 1 IV 1896).
(60) 12 III 1963
Zm. Kazimierz Ajdukiewicz, filozof, logik, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej (ur. 12 XII 1890).
KWIECIEŃ
(140) 13 IV 1883
Dokonanie pierwszego na świecie skroplenia azotu przez profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego Zygmunta Wróblewskiego i Karola Olszewskiego.
(100) 13 IV 1923
Ur. Alina Janowska, teatralna, filmowa i telewizyjna, uczestniczka Powstania Warszawskiego (zm. 13 XI 2017).
(30) 18 IV 1993
Beatyfikacja siostry Faustyny Kowalskiej, zakonnicy ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia dokonana przez Jana Pawła II.
(100) 18 IV 1923
Otwarcie Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
(100) 20 IV 1923
Dołączenie Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN) do Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej (FIFA).
(100) 21 IV 1923
Ur. Gustaw Holoubek, aktor teatralny i filmowy, reżyser i dyrektor teatrów, pedagog, prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na Sejm PRL (zm. 6 III 2008).
MAJ
(50) 11 V 1973
Zm. Bohdan Arct, pilot myśliwski II wojny światowej, pisarz, autor książek wspomnieniowych i o tematyce batalistycznej, kawaler Virtuti Militari (ur. 27 V 1914).
(90) 17 V 1933
Ur. Jarosław Abramow-Newerly, dramatopisarz, prozaik, satyryk, autor słuchowisk oraz tekstów i muzyki do piosenek (zm. 19 X 1987).
(10) 21 V 2013
Otwarcie Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach.
(140) 23 V 1883
Zm. Cyprian Kamil Norwid, poeta, prozaik, dramatopisarz, malarz, rysownik, rzeźbiarz (ur. 24 IX 1821).
(20) 25 V 2003
Zm. Irena Jurgielewiczowa, właśc. Irena Jurgielewicz, powieściopisarka, pedagog, autorka wielu książek dla młodzieży oraz wykładowca akademicki (ur. 13 I 1903).
CZERWIEC
(230) 3 VI 1793
Ur. Antoni Malczewski, poeta, prekursor romantyzmu, autor pierwszej powieści poetyckiej w literaturze polskiej (zm. 2 V 1826).
(80) 5 VI 1943
Zm. Wacław Bojarski, poeta, prozaik, publicysta i krytyk literacki, należący do pokolenia Kolumbów (ur. 30 X 1921).
7 VI 1923
Ur. Henryk Jerzy Chmielewski, grafik, rysownik i publicysta, autor serii komiksowej ?Tytus, Romek i A?Tomek?, powstaniec warszawski, kawaler Orderu Orła Białego (zm. 22 I 2021).
(490) 8 VI 1533
Poświęcenie Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, uważanej za jedno z najważniejszych dzieł polskiego renesansu.
(20) 12 VI 2003
Rozpoczęcie regularnej emisji przez Telewizję ?Trwam?.
(90) 14 VI 1933
Ur. Jerzy Kosiński, pisarz (zm. 3 V 1991).
(40) 17 VI 1983
Zm. Miron Białoszewski, poeta, prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny (ur. 30 VI 1922).
(60) 19 VI 1963
I Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu, którego laureatami zostali Ewa Demarczyk i Bohdan Łazuka.
(20) 20 VI 2003
Zm. Zofia Hertz, wydawca, współzałożycielka Instytutu Literackiego i ?Kultury?, współpracowniczka Jerzego Giedroycia (ur. 27 II 1910).
(230) 20 VI 1793
Ur. Aleksander Fredro, komediopisarz, poeta i pamiętnikarz epoki romantyzmu, najwybitniejszy twórca komedii w historii literatury polskiej (zm. 15 VII 1876).
(40) 30 VI 1983
Zdobycie Broad Peak w Karakorum przez Krystynę Palmowską, jako pierwsza kobieta na świecie.
LIPIEC
(70) 1 VII 1953
Powstanie Zespół Pieśni i Tańca ?Śląsk?, którego założycielem i dyrektorem artystycznym został Stanisław Hadyna.
(100) 2 VII 1923
Ur. Wisława Szymborska, właśc. Wisława Maria Szymborska-Włodek, poetka, eseistka, tłumaczka, założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, członkini Polskiej Akademii Umiejętności, dama Orderu Orła Białego, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1996 r. (zm. 1 II 2012).
(200) 9 VII 1823
Ur. Henryk Rodakowski, malarz epoki romantyzmu, portrecista (zm. 28 XII 1894).
(420) 22 VII 1603
Zm. Łukasz Górnicki, humanista renesansowy, poeta, pisarz polityczny, tłumacz, sekretarz i bibliotekarz króla Zygmunta Augusta (ur. 1527).
(40) 23 VII 1983
Zdobycie przez Jerzego Kukuczkę i Wojciecha Kurtykę, jako pierwsi Polacy, szczyt Gaszerbrum I (8068 m n.p.m.), leżący w paśmie Karakorum ? gór na pograniczu Indii, Pakistanu i Chin.
(30) 24 VII 1993
Emisja ostatniego numeru czasopisma ?Świat Młodych?, które wydawane było od 1949 roku, jedno z najpopularniejszych pism dla młodzieży w czasach PRL.
(170) 30 VII 1853
Ur. Julian Fałat, malarz, akwarelista, rysownik, czołowy przedstawiciel polskiego pejzażu impresjonistycznego (zm. 9 VII 1929).
(70) 31 VII 1953
Zm. Kornel Makuszyński, pisarz, felietonista, krytyk teatralny, autor książek dla dzieci i młodzieży (ur. 8 I 1884).
SIERPIEŃ
(150) 3 VIII 1773
Zm. Stanisław Konarski, pedagog, reformator szkolnictwa, poeta, dramaturg, pisarz polityczny, pijar; założyciel Collegium Nobilium w Warszawie (ur. 30 IX 1700).
(90) 11 VIII 1933
Ur. Jerzy Grotowski, reżyser i teoretyk teatru, reformator sztuki aktorskiej, pedagog, założyciel i kierownik Teatru Laboratorium (zm. 14 I 1999).
(10) 15 VIII 2013
Zm. Sławomir Mrożek, dramatopisarz, prozaik, satyryk, eseista (ur. 29 VI 1930).
(40) 18 VIII 1983
Zm. Jan Zachwatowicz, architekt, historyk sztuki, znawca historii architektury polskiej (ur. 4 III 1900).
(80) 26 VIII 1943
Ur. Tadeusz Nalepa, gitarzysta i wokalista, autor tekstów, legenda polskiego bluesa (zm. 4 III 2007).
WRZESIEŃ
6 IX 1973
Wyprodukowanie pierwszych polskich kolorowych telewizorów marki Jowisz przez Warszawskie Zakłady Telewizyjne.
(100) 9 IX 1923
Ukazanie się pierwszego numeru ogólnopolskiego tygodnika katolickiego ?Gość Niedzielny?.
(220) 13 IX 1803
Ur. Maurycy Mochnacki, pisarz, publicysta, krytyk literacki i muzyczny, jeden z teoretyków polskiego romantyzmu, pianista, uczestnik i kronikarz powstania listopadowego (zm. 20 XII 1834).
(160) 17 IX 1863
Zm. Józef Korzeniowski, poeta, powieściopisarz, nowelista i dramaturg, czołowy twórca dramatu romantycznego, najwybitniejszego przedstawiciela powieści biedermeierowskiej, prekursor realizmu społecznego oraz powieści psychologicznej (ur. 19 III 1797).
(90) 18 IX 1933
Ur. Jerzy Połomski, piosenkarz, artysta estradowy i aktor (zm. 14 XI 2022).
(520) 20 IX 1503
Ur. Andrzej Frycz Modrzewski, pisarz społeczno-polityczny okresu renesansu, publicysta, sekretarz królewski na dworze Zygmunta I Starego (zm. 1572).
(150) 28 IX 1873
Ur. Wacław Berent, powieściopisarz, eseista, tłumacz okresu modernizmu, główny przedstawiciel realizmu w literaturze Młodej Polski (zm. 22 XI 1940).
PAŹDZIERNIK
(150) 6 X 1873
Zm. Paweł Edmund Strzelecki, geolog, geograf, podróżnik, odkrywca, wybitny badacz Australii, jako pierwszy Polak indywidualnie okrążył świat w celach naukowych, odwiedził wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy (ur. 20 VII 1797).
(10) 7 X 2013
Zm. Joanna Chmielewska, właśc. Irena Barbara Kuhn, pisarka, autorka powieści kryminalno-obyczajowych, a także książek dla dzieci i młodzieży (ur. 2 IV 1932).
(80) 7 X 1943
Zm. Eugeniusz Bodo, właśc. Bohdan Eug?ne Junod, aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta, producent filmowy (ur. 28 XII 1899).
(80) 8 X 1943
Ur. Bronisław Cieślak, dziennikarz, aktor, prezenter telewizyjny, latach 1997?2005 poseł na Sejm z ramienia SLD (zm. 2 V 2021).
(10) 9 X 2013
Ur. Edmund Niziurski, pisarz, autor książek dla młodzieży, prozaik, publicysta, scenarzysta i dramaturg (zm. 10 VII 1925).
(190) 15 X 1833
Zm. Michał Kleofas Ogiński, kompozytor, kompozytor oraz teoretyk muzyki, pamiętnikarz, pisarz polityczny, polityk (ur. 25 IX 1765).
(290) 20 X 1733
Ur. Adam Naruszewicz, biskup, historyk, poeta, dramatopisarz, tłumacz, prekursorów badań nad Słowiańszczyzną (zm. 8 VII 1796).
(180) 24 X 1843
Ur. Henryk Siemiradzki, malarz akademista, autor monumentalnych kompozycji, obrazów o tematyce antycznej (zm. 23 VIII 1902).
(20) 28 X 2003
Zm. Edward Hartwig, artysta fotografik, legenda polskiej fotografii, jeden z założycieli Związku Polskich Artystów Fotografików (ur. 6 IX 1909).
(120) 29 X 1903
Ur. Mieczysław Jastrun, poeta, eseista, tłumacz (zm. 22 II 1983).
LISTOPAD
(20) 1 XI 2003
Zm. Henryk Machalica, aktor filmowy i teatralny (ur. 18 VI 1930).
(130) 1 XI 1893
Zm. Jan Matejko, malarz epoki realizmu, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy w historii (ur. 24 VI 1838).
(100) 4 XI 1923
Zm. Jadwiga Zamoyska, działaczka społeczna, służebnica Boża Kościoła katolickiego, współtwórczyni fundacji Zakłady Kórnickie, założycielka pierwszej w Polsce zawodowej szkoły gospodarstwa domowego i prekursorka myślenia o oświacie w kategoriach zarządzania projektem (ur. 4 VII 1831).
(150) 9 XI 1873
Ur. Tadeusz Miciński, poeta, prozaik, dramaturg; jeden z czołowych twórców okresu Młodej Polski, ekspresjonista, prekursor surrealizmu (zm. II 1918).
(130) 21 XI 1893
Ur. Władysław Strzemiński, malarz, teoretyk sztuki, publicysta, pedagog z kręgu konstruktywizmu, twórca teorii unizmu (zm. 26 XII 1952).
(90) 23 XI 1933
Ur. Krzysztof Penderecki, kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny, przedstawiciel polskiej szkoły kompozytorskiej lat sześćdziesiątych XX wieku (zm. 29 III 2020).
GRUDZIEŃ
(70) 6 XII 1953
Zm. Konstanty Ildefons Gałczyński, poeta (ur. 23 I 1905).
(200) 12 XII 1823
Ur. Władysław Ludwik Anczyc, poeta, dramatopisarz, wydawca, tłumacz, uczestnik powstania krakowskiego w 1846 r. (zm. 28 VII 1823).
(100) 15 XII 1923
Ur. Leon Niemczyk, aktor filmowy i teatralny, jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów w historii polskiej kinematografii, zagrał w ok. 400 filmach polskich i 150 zagranicznych (zm. 29 XI 2006).
(140) 24 XII 1883
Ur. Stefan Jaracz, aktor teatralny i filmowy, pisarz, publicysta; założyciel i dyrektor teatru Ateneum w Warszawie (zm. 11 VIII 1945).
Fot. Portret Tetmajera autorstwa Stanisława Wyspiańskiego (1899)
(100) 26 XII 1923
Zm. Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, malarz i grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski, polityk (ur. 31 XII 1861).
(70) 27 XII 1953
Zm. Julian Tuwim, poeta, tłumacz, satyryk, współtwórca grupy poetyckiej ?Skamander? (ur. 13 IX 1894).
(10) 29 XII 2013
Zm. Wojciech Kilar, pianista, kompozytor muzyki poważnej, religijnej i filmowej, kawaler Orderu Orła Białego (ur. 17 VII 1932).