Język polskiJęzyk angielskiJęzyk francuskiJęzyk ukraińskiJęzyk niemieckiJęzyk migowy

ORWELL : absolwent Eton, policjant, robociarz, dandys, bojownik, dziennikarz, buntownik, powieściopisarz, ekscentryk, socjalista, patriota, ogrodnik, pustelnik, wizjoner
Pierre Christin, Sébastien Verdier
wyd. Marginesy, 2020

Życie każdego człowieka jest sekwencją zdarzeń, których analizy dokonuje się najczęściej w ujęciu chronologicznym, począwszy od narodzin poprzez okres edukacji i zbierania doświadczeń, kończąc na śmierci. W podobnie linearny sposób prześledzić można życie Georga Orwella (właśc. Eric Blair) – brytyjskiego publicysty, krytyka i pisarza oraz aktywisty realnie walczącego w obronie wyznawanych przez siebie wartości. Urodzony w Indiach, będących wtedy jedną z kolonii brytyjskich, kształcony w prywatnej szkole z internatem oraz w prestiżowym Eaton College, Eric Blair porzucił możliwość dalszej edukacji i wybrał służbę dla Imperium Brytyjskiego w odległej Birmie. Zanurzenie się w brytyjskim imperializmie dość szybko spowodowało jednak odwrócenie się od wartości wyznawanych przez poprzednie pokolenia. Gnany niesłabnącą potrzebą doświadczania świata, Blair wyjechał do Francji, by tym razem pracując jako pomywacz, poznać biedę. Wyzbyty klasowych uprzedzeń, zaczął angażować się w politykę i wyjechał walczyć w rozpoczynającej się hiszpańskiej wojnie domowej. Rozczarowany przebiegiem działań i wynikiem konfliktu powrócił do Anglii, by już jako George Orwell skupić się na pisarstwie. Autor „Folwarku zwierzęcego” i „Roku 1984” zmarł w 1950 roku w Londynie. W 2020 roku, a więc 70 lat po śmierci Orwella, jego życie podzielono na rozdziały, by w ten sposób przedstawić je polskim czytelnikom w komiksie biograficznym.

Uporządkowana struktura treści pozwoliła na czytelne zaprezentowanie przełomowych momentów w biografii pisarza. Czarno-białe, wyraziste i realistyczne rysunki Sébastiena Verdiera uzupełnione zostały pojedynczymi barwnymi elementami, które ciekawie przełamały reporterski charakter nadany przez monochromatyczne i pełne detali ilustracje. Realistycznie rozpisane dialogi bohaterów i opisy stworzone przez scenarzystę dopełniono fragmentami oryginalnych tekstów Orwella. Udzielenie głosu samemu bohaterowi, który z podobną erudycją i zaangażowaniem broni angielskiej kuchni oraz analizuje sytuację polityczną, pozwoliło na stworzenie jego niebanalnego portretu. Zapełnione dialogami i materiałami źródłowymi sceny zestawione zostały z prawie pozbawionymi tekstu planszami przedstawiającymi pejzaże, miasta i ludzi. Wydaje się, że utrwalenie kawałka epoki, z jej zawirowaniami i konfliktami, było równie ważne, co biograficzna dokładność przedstawianej historii. To gdzie Orwell był i czego doświadczał miało bowiem wpływ na kształtowanie się jego osobowości, opinii i poglądów, które ostatecznie znajdowały swoje odzwierciedlenie w jego twórczości. Ciekawym zabiegiem było także wkomponowanie w biograficzną opowieść fragmentów orwellowskiej fikcji literackiej, dla której inspirację stanowiły konkretne wydarzenia z życia autora. Za zilustrowanie, korespondujących z treścią odesłań do twórczości bohatera, odpowiedzialnych było sześciu ilustratorów. Stworzyli oni ilustracje wyróżniające się kolorem, kreską i kompozycją w charakterystycznym dla każdego z nich stylu. Zapowiedziana niejako przez tytuł nietuzinkowość Orwella znalazła swoje odzwierciedlenie w strukturze komiksu, powstałej z połączenia całkowicie różnych, lecz uzupełniających się elementów.

Trudne do jednoznacznego skategoryzowania życie pisarza stało się przedmiotem komiksu, który nie jest jednak kompleksową i pełną biografią. Stanowi natomiast zaproszenie do dalszego i samodzielnego poznawania dzieł i życia Georga Orwella. Intensywna i oparta na krótkich sekwencjach narracja, wykorzystuje czasami gwałtowne przeskoki czasowe. Jednak dzięki selekcji jedynie najistotniejszych epizodów z życia pisarza komiks nie przytłacza, a  celowa wybiórczość scenariusza pozwoliła na jego dopełnienie nieoczywistymi elementami graficznymi. Twórcy uzupełnili także historię o pewnego rodzaju epilog, w którym zasygnalizowane zostało znaczenie twórczości Orwella już po jego śmierci. Niestety, orwellowskie nawiązania nierzadko odbiegają od intencji autora, a jego zdecydowane poglądy wykorzystywane są jako argumenty w politycznych rozgrywkach. Często nieprzemyślane nawiązania do dzieł brytyjskiego autora w sztuce i w dyskursie publicznym powodują, że sam Orwell i jego życie schodzą na dalszy plan. Rolą komiksu Pierre’a Christina i Sébastiena Verdiera może być zatem ponowne skupienie uwagi na twórcy kojarzonych przez wszystkich powieści.
Barbara Kleczka – bibliotekarka, miłośniczka psów i literatury iberoamerykańskiej. Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Wrocławskiego. Najlepiej czuje się wśród półek pełnych książek i merdających podopiecznych fundacji, której jest wolontariuszką.