? Koestler. Literacka i polityczna odyseja dwudziestowiecznego sceptyka
Michael Scammell
PIW Państwowy Instytut Wydawniczy 2022
?Koestler. Literacka i polityczna odyseja dwudziestowiecznego sceptyka?, mająca już amerykańskie i brytyjskie wydanie, to dla czytelnika zainteresowanego historią intelektualną XX wieku, a zwłaszcza zjawiskiem komunizmu, pozycja, która ma wszelkie szanse stać się klasyczną. Jej autor, Michael Scammell zyskał światową sławę już w roku 1984 jako biograf Sołżenicyna. // Niniejsza, oparta na setkach materiałów źródłowych biografia to wierny i bogaty w szczegóły portret niezwykłego pisarza, który stale wykraczał poza swoje ? wydawałoby się ustalone - granice. Jak pisał o nim Dariusz Tołczyk ? ?Arthur Koestler to, podobnie jak Sołżenicyn, centralna postać dwudziestowiecznej debaty intelektualnej wokół komunizmu. Tym razem chodzi o byłego wyznawcę komunizmu, który, wskutek konfrontacji własnych idei i wyobrażeń z rzeczywistością tego systemu, przeszedł ewolucję wewnętrzną i stał się jednym z najbardziej elokwentnych krytyków tej ideologii. Zauroczenie komunizmem oraz proces umysłowego i moralnego uwalniania się od tej fascynacji to jeden z najważniejszych tematów w historii intelektualnej XX wieku. Bez niego nie sposób zrozumieć przedziwnej siły oddziaływania tej ideologii, zwłaszcza na intelektualne elity epoki. Komunizm można uznać za największy dramat dwudziestego wieku, a Arthur Koestler był jednym z jego głównych świadków, analityków i demaskatorów. Jego wiedza na ten temat pochodziła z pierwszej ręki, z osobistych fascynacji, przeżyć, obserwacji, emocji i refleksji ? czyli z jego własnej biografii. 
Michael Scammell podjął się zadania rekonstrukcji tej biografii w jej wymiarze jak najbardziej osobistym i intymnym, a jednocześnie zahaczającym o wielkie intelektualne debaty i historyczne dramaty epoki. Śledząc osobiste losy Koestlera, przyglądamy się życiu intelektualnemu na Węgrzech, w diasporze żydowskiej Europy Środkowej i Wschodniej, w Niemczech, Palestynie, Izraelu, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i oczywiście w Związku Sowieckim i jego krajach satelickich; poznajemy ogromną ilość postaci ówczesnej kultury, polityki i życia umysłowego?. (z noty wydawcy) 
? Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki
Karolina Dzimira-Zarzycka
Wydawnictwo Marginesy 2022
Autorka dokładnie porządkuje i uzupełnia biografię Marii Dulębianki, próbuje nakreślić portret artystki i emancypantki, której problemy i wybory są zaskakująco aktualne także dzisiaj. Obficie czerpiąc ze źródeł, stara się uchwycić relację Dulębianki i Konopnickiej, a także wpisać ją w szerszy obraz sytuacji kobiet żyjących na przełomie XIX i XX wieku. // Maria najpierw uczyła się w szkole artystycznej w Wiedniu, potem jej kariera malarska nabrała tempa w Warszawie pod okiem Wojciech Gersona. W 1884 roku rozpoczęła studia w cenionej Académie Julian w Paryżu, dołączając do m.in. Anny Bilińskiej. Tylko niewielka część jej dorobku artystycznego przetrwała jednak do dzisiaj. // Od 1890 roku mieszkała za granicą, wraz z Konopnicką przenosząc się do kolejnych europejskich miast i uzdrowisk. Zainicjowała walkę o dopuszczenie kobiet do studiowania w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. W 1908 roku, w ramach manifestu, jako pierwsza kobieta kandydowała w wyborach do Sejmu Krajowego. Po śmierci poetki osiadła na stałe we Lwowie, gdzie jeszcze mocniej zaangażowała się w działalność społeczną i feministyczną. Zmarła 7 marca 1919 r. Zaraziła się tyfusem podczas misji Czerwonego Krzyża, kontrolując warunki w ukraińskich obozach, w których internowani byli Polacy. (z noty wydawcy) 
? Wanda Rutkiewicz. Jeszcze tylko jeden szczyt
Elżbieta Sieradzińska
Wydawnictwo Marginesy 2022
Jedna z najsłynniejszych himalaistek świata. Pierwsza Polka i Europejka na Evereście, pierwsza kobieta, która zdobyła K2. Wanda Rutkiewicz. // Budziła skrajne emocje: uwielbienie i nienawiść, podziw i niechęć, zazdrość i troskę, fascynację i rozczarowanie. Uparta, ambitna i ekstremalnie wymagająca wobec siebie i innych. Szła konsekwentnie przez życie, które wypełniały na przemian euforia i tragedie, sukcesy i porażki, sława i pomówienia. Za swoją obsesyjną miłość do gór zapłaciła cenę najwyższą: samotnością wśród ludzi za życia i pozostaniem w ukochanych Himalajach na zawsze. W jej życiu blask wtapiał się w mrok, a z mroku zawsze wyłaniał się kolejny szczyt. Jeszcze jeden. // Elżbieta Sieradzińska wykonała tytaniczną pracę: przeprowadziła dziesiątki rozmów z alpinistami, sięgnęła do wielu źródeł ? także tych nieznanych, jak zachowane fragmenty niewydanych wspomnień matki himalaistki, Marii Błaszkiewicz. Przytacza także niepublikowane dotąd fragmenty relacji uczestników holenderskiej wyprawy, którzy wsparli Wandę w tragicznych dla niej wydarzeniach na Broad Peak w 1991 roku. Wydarzeniach, które być może zaważyły na kondycji psychicznej Wandy Rutkiewicz i na podejmowanych przez nią decyzjach w ostatnich latach życia. // Nowe, uzupełnione wydanie biografii, na podstawie której powstaje serial telewizyjny. (z noty wydawcy) 
? Wesoły rajski ptak. Opowieść o Wiktorze Baterze
Wiktor Bater
Wydawnictwo Marginesy 2022
(rozmawiał Jarema Jamrożek, opracowanie, komentarze i wybór tekstów Izolda Kiec i Jarema Jamrożek)
Zapis rozmowy oraz wybór najważniejszych wypowiedzi publicystycznych dziennikarza, który w przerwanym nagłą śmiercią wywiadzie mówi o rodzinnym domu, o dziadku (przed wojną właścicielu sklepu optycznego przy Marszałkowskiej w Warszawie) oraz o tacie, uratowanym z getta warszawskiego, jedynym ocalałym z Holokaustu przedstawicielu rodziny Baterów. Podkreśla wagę doświadczeń pokolenia dorastającego w Polsce, w obliczu wydarzeń 1980 i 1981 roku oraz kilka lat późniejszych przemian w całej Europie Wschodniej. Rekonstruuje tworzenie struktur Polskiego Radia po transformacji i narodziny rodzimych mediów prywatnych. Kreśli obraz dziejowych przemian Federacji Rosyjskiej ? Jelcynowskiej i początków ery Putina ? oraz konfliktów zbrojnych i zamachów terrorystycznych przełomu XX i XXI wieku. // Słowa Wiktora Batera, uważnie przyglądającego się światu polityki i z empatią pochylającego się nad losem jego ofiar, są tyleż formą dziennikarskiej autobiografii, ile gorzką refleksją nad ludzką naturą, skłonną do nienawiści i zabijania, żądną władzy i przekupną, oraz nad historią, która nieustannie zatacza koło. W tym sensie jest to książka o Afganistanie, Kazachstanie, Górskim Karabachu ostatnich kilku miesięcy. O Białorusi, Ukrainie, Rosji i Polsce ? dzisiaj. Książka o nas ? w cieniu wielkich zdarzeń. (z noty wydawcy) 
? Własnymi słowami
Mariusz Kotowski, Pola Negri
[wydawnictwo:] Prószyński Media 2014
?Własnymi słowami? to zbiór ? w większości niepublikowanych w Polsce ? autobiograficznych artykułów prasowych, esejów i opowiadań składających się, obok autobiografii, na dorobek literacki Poli Negri. // Książka jest wzbogacona szczegółowym kalendarium życia aktorki i wyjątkową kolekcją zdjęć. Całość opracował i przygotował badacz życia i twórczości Poli Negri ? Mariusz Kotowski. // Pola Negri była prawdziwą diwą ? w pełnym tego słowa znaczeniu. Jej gwiazda zaświeciła na filmowym firmamencie Hollywood, jeszcze zanim pojawiły się na nim Greta Garbo i Marlena Dietrich. Negri była pierwszą europejską aktorką sprowadzoną do fabryki snów i obsadzaną w głównych rolach w okresie wyjątkowego rozkwitu sztuki filmowej. Urodzona w Polsce i odkryta dla filmu w Niemczech, posiadała staranne wykształcenie w dziedzinie zarówno gry aktorskiej, jak i tańca, potrafiła też mówić i śpiewać w pięciu językach. ,br>Obdarzona ogromną ekspresją i nieugiętą siłą woli, która pomogła jej przetrwać chaos i ubóstwo wczesnego dzieciństwa, Pola Negri zagrała w ponad sześćdziesięciu amerykańskich i europejskich filmach. To jej przypisuje się stworzenie pierwowzoru ekranowej femme fatale. Negri była uosobieniem kobiety efektownej i wyrafinowanej, a jednocześnie niesłychanie erotycznej i zmysłowej. // Żyła z rozmachem i w iście gwiazdorskim stylu, a jej codzienne życie było doskonałą pożywką dla kolumn plotkarskich na całym świecie. Do grona jej przyjaciół i kochanków zaliczały się największe legendy Hollywood: Negri była narzeczoną Charliego Chaplina, z Rudolfem Valentino zaręczyła się tuż przed jego przedwczesną śmiercią, a ostatecznie jej mężem został książę Serge Mdivani. Do grona jej wielbicieli należeli Albert Einstein i Bernard Shaw. Życie Poli było pełne dramatycznych wydarzeń i zakrętów losu; jednego dnia była najlepiej zarabiającą gwiazdą Hollywood, by kilka lat później uciekać z nazistowskich Niemiec, zabierając ze sobą tylko to, co mogła spakować do jednej walizki. Historia jej życia jest bogata i złożona, a jej losy doskonale oddają klimat okresu kina niemego. (z noty wydawcy) 
? Zełenski. Poza scenariuszem
Serhij Rudenko
Wydawnictwo Poznańskie 2022
Opowieść o życiu, które wykracza poza wszelkie scenariusze. // Pierwsza biografia Wołodymyra Zełenskiego, napisana przez ukraińskiego dziennikarza Serhija Rudenkę. // Od 24 lutego 2022 roku uwaga całego świata skupiła się na Ukrainie i jej prezydencie. To wtedy z dnia na dzień Wołodymyr Zełenski dołączył do grona najważniejszych postaci ostatnich dziesięcioleci i stał się ponadnarodowym symbolem. Ale kim jest człowiek ze zrodzoną na wojnie legendą? Jak to się stało, że aktor komediowy stanął na czele narodu, który przeciwstawił się Władimirowi Putinowi i podjął nierówną walkę z brutalnym agresorem? Co uczyniło człowieka bez politycznego doświadczenia wzbudzającym podziw przywódcą? // Ukraiński dziennikarz Serhij Rudenko opowiada historię życia Zełenskiego ze znawstwem i pasją, jednocześnie zachowując niezależne spojrzenie uczciwego reportera. To nie jest książka napisana z zewnątrz ? Rudenko przygląda się Zełenskiemu z bliska, rozmawia z jego najbliższymi współpracownikami i przeciwnikami, bada jego młodość i przebieg kariery w show-biznesie. Nie jest to też laurka ani demaskatorski proces. To polityczna i osobista biografia człowieka, który pragnął być prezydentem niosącym swojemu narodowi pokój ? a został prezydentem czasu wojny. Rudenko doprowadza swoją opowieść tak daleko, jak to możliwe: ostatnie rozdziały książki zostały napisane w schronie, w czasie pierwszych rosyjskich nalotów bombowych na Ukrainę. (z noty wydawcy)
