? Białe płatki, złoty środek. Historie rodzinne
Paweł Piotr Reszka
[wydawnictwo:] Agora, 2021
Zbiór reportaży laureata nagrody Kapuścińskiego i autora głośnych „Płuczek”, które znalazły się m.in. w finale Nagrody Literackiej Nike. Poruszające losy matek, ojców i dzieci wciągniętych w wielkie i kameralne polskie piekła. To historie, ułożone z reporterską precyzją i jednocześnie wielką wrażliwością, z tropów i śladów wydobytych z prokuratur, akt sądowych, zeznań i opowieści. To oblicza polskiej rodziny, których, zanurzeni w stereotypowych wyobrażeniach i zamykający oczy przed tabu, na co dzień nie widzimy. Reszka oddaje głos nastoletnim dzieciobójczyniom, żonom przez lata bitym i upokarzanym przez swoich pijących mężów, sprawcom brutalnych mordów, którzy nie widzą swojej winy a także świadkom rodzinnych tragedii, pracownikom społecznym i policji.
Wśród jego bohaterów są m.in: rodzice, którzy zagłodzili swoją córkę, małżeństwo emerytów opiekujące się dorosłym synem z niepełnosprawnością; rodzina usiłująca wypędzić z córki złego ducha za pomocą egzorcyzmów czy czarnoskóry bokser z domu dziecka, nastolatka, która zbuntowała się przeciwko reżimowi pogotowia opiekuńczego, gimnazjalista, który się powiesił, najprawdopodobniej z głodu. // Historie te układają się w obraz świata, w którym czasami, nieoczekiwanie i wbrew wszystkiemu, pojawia się też dobro. (z noty wydawcy)
? Chamstwo
Kacper Pobłocki
Wydawnictwo Czarne, 2021
„Hasłem naszym mizeria, okryciem nędza, napojem łzy”. Myśląc o historii niewolnictwa, niejednokrotnie nie pamiętamy o historii polskich chłopów i chłopek. Ale jak inaczej nazwać ich darmową pracę pod ciągłą groźbą kary cielesnej? Jedynie dzięki dokładnemu przyjrzeniu się tej przemilczanej historii możemy zrozumieć istotę strategii przetrwania w systemie pańszczyzny. Dopiero wtedy możemy również dostrzec nić łączącą niewolniczą pracę na polskim dworze z służebną formą naszych współczesnych form zatrudnienia. Bo to nie rewolucja przemysłowa, tylko folwarczny przemysł okrucieństwa stanowił prolog do współczesności. // Antropolog Kacper Pobłocki w błyskotliwym i erudycyjnym „Chamstwie” rzuca nowe światło na zmitologizowaną opowieść o czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Nie boi się stawiać trudnych pytań dotyczących chłopskiego niewolnictwa, obrazowo ukazuje krwawą przemoc panów i odważnie kreśli historię polskiego patriarchatu, dowodząc, że w tym splocie klasowych podziałów, okrucieństwa i wyzysku zaklęta jest nasza „ojczyzna pańszczyzna”. (z noty wydawcy)
? Co gryzie weterynarza
Łukasz Łebek
Wydawnictwo Poznańskie, 2021
Odbierał poród alpaki, przebiegło po nim stado krów i został napadnięty przez królika. Łukasz Łebek, lekarz weterynarii i autor bloga „Nie zadzieraj z weterynarzem”, w fachowy, ale przystępny sposób przybliża tajniki swojej pracy. Opisuje rozmaite przypadki, z którymi zetknął się w swoim gabinecie – od szczurów, chomików, szynszyli, przez psy, koty, a nawet udomowioną świnię czy gęś. Nie stroniąc od humoru, wyjaśnia, czego lepiej nie mówić weterynarzowi, dlaczego praca w terenie nie jest dla wszystkich i czym nie karmić naszych zwierząt, jeśli naprawdę je kochamy. Przybliża także ekonomiczny aspekt swojego zawodu oraz porusza trudne tematy eutanazji i radzenia sobie z odejściem czworonożnych przyjaciół. // Dzięki tej książce lepiej zrozumiesz swoje zwierzę i jego lekarza! (z noty wydawcy)
? Czuły punkt. Teatr, naziści i zbrodnia
Elisabeth Asbrink
[wydawnictwo:] Wielka Litera, 2021
Znany szwedzki dramaturg i reżyser Lars Norén postanowił stworzyć spektakl z udziałem więźniów. Aktorów znalazł w jednym z cięższych zakładów karnych. Wybrał trzech skazanych z długimi wyrokami i napisał sztukę specjalnie dla nich, wykorzystując ich doświadczenia i opowieści. Tak powstało „Siedem trzy”, dramat nawiązujący tytułem do paragrafu dotyczącego opieki nad więźniami skazanymi na więcej niż cztery lata. Aktorzy okazali się jednak sprytniejsi od reżysera. Przepustki wykorzystywali do organizowania napadów na banki, a część skradzionych pieniędzy przeznaczali na wspieranie organizacji nazistowskich. Kiedy w Malexander z zimną krwią zastrzelili dwóch policjantów, Szwecja była w szoku. // Åsbrink rozmawiała z aktorami, dotarła do ich korespondencji i materiałów Noréna, a także do więziennych dokumentów do niedawna opatrzonych klauzulą tajności. W książce po raz pierwszy opublikowane zostały fragmenty „Siedem trzy” wraz z kontrowersyjną sceną uznaną za propagandę nazizmu. (z noty wydawcy)
? Dziobak literatury. Reportaże latynoamerykańskie
Opracowanie zbiorowe
Fundacja Instytut Reportażu (Dowody na Istnienie), 2021
Dziobak to bardzo dziwny ssak: ma dziób kaczki, włosy wydry i ogon bobra. Poza tym wydziela jad i składa jaja. Dziobak jest po trosze kaczką, po trosze wydrą lub bobrem, ale żadnym z tych zwierząt do końca. I właśnie reportaż latynoamerykański jest jak taki dziobak: czerpie z wielu gatunków – używa środków stylistycznych typowych dla prozy literackiej, konstruuje bohaterów jak w dramaturgii, syntetyzuje jak w poezji, surowo obserwuje jak w dziennikarstwie – ale jest oddzielnym bytem. // W tym zbiorze nie ma opowieści jedynie o narkotykach, nierównościach społecznych i przemocy, czyli o wszystkim tym, czego spodziewamy się po reportażach z Ameryki Łacińskiej. // Są zupełnie o czym innym: // o peruwiańskiej tożsamości narodowej wyrażanej w słabości do napoju o „kolorze sików i smaku gumy do żucia”; // o urugwajskich Hitlerach, którzy nie wstydzą się swojego imienia, // o brazylijskim miasteczku bliźniąt, w którym jedynacy są nieszczęśliwi jak nigdzie indziej na świecie i które ma swoją mroczną tajemnicę, // o wystawianym raz do roku krześle, na którym siedział Che Guevara, zanim został zastrzelony w boliwijskiej wiosce, // o Czilangopolis – mieście Meksyk – w którym żyje tak dużo ludzi, że nie sposób ich zliczyć, ale i nikt nie ma wrażenia, że zbywa właśnie on, o błaźnie, który jest równie tradycyjnym gościem na pogrzebach w Kolumbii jak płaczki, // o urugwajskiej poetce, która jeszcze przed dwudziestką pisała: „Każdy jest owocem dojrzewającym do swojej śmierci”, // o Caracas – mieście, w którym Martín Caparrós zrozumiał, jak ważne jest zdanie: „Daj znać, jak dojedziesz”, // o rozbieganych cieniach, które nafaszerowały gangstera Crayolę ołowiem, doprowadzając do jednego z najbrutalniejszych aktów przemocy w Salwadorze, // o Auguście Pinochecie i jego największej w Chile bibliotece oraz o Garcíi Márquezie w fotelu dentystycznym. (z noty wydawcy)
? Ilustrowany samouczek antymyśliwski
Zenon Kruczyński
Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2021
Epoka łowiecko-zbieracka rozpłynęła się w zamierzchłych dziejach homo sapiens. Istnieje jednak grupa ludzi, mieniąca się na podobieństwo prehistorycznych przodków „myśliwymi”, która zastygła w okopach archaicznych argumentów. Czy współcześnie da się jeszcze obronić zabijanie dla rozrywki i wyniszczanie dla przyjemności? Myśliwi mówią, że strzelając do zwierząt, regulują ich populacje i chronią społeczeństwo przed spadkiem plonów. Tak nie jest. Książka ta krok po kroku udowadnia nieprawdziwość tych tez, odsłaniając schematy ludzkiej i przyrodniczej tragedii, jaką jest hobbystyczne zabijanie zwierząt. // Ilustrowany samouczek antymyśliwski z pasją i wnikliwie obnaża mity współczesnego łowiectwa. A przy okazji z czułością opisuje magiczny urok dziko żyjących zwierząt – wszak to z myślą o nich powstał. // Z przedmowy Olgi Tokarczuk: „Zenonowi Kruczyńskiemu udało się w tej niedużej, lecz ważnej książce uporządkować wiele spraw związanych z myślistwem. Sięgnął po statystyki i twarde dane. // Jednocześnie perspektywa Kruczyńskiego jest osobista, zaangażowana i uważna. Jako dawny myśliwy wie, co mówi, a jego głos staje się autentycznym świadectwem, co pozwala mu inteligentnie rozprawić się z mitologiami myśliwych, które wspierają gorączkową chęć uzasadniania ich okrutnej i niemoralnej aktywności”. (z noty wydawcy)
? Kroniki zbrodni. Tajemnicze zaginięcia,
seryjni mordercy, sprawy, których do dziś
nie udało się wyjaśnić...
Monika Całkiewicz, Robert Ziębiński
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2021
Najbardziej wstrząsające zbrodnie ostatnich lat w Polsce. // Monika Całkiewicz jako prokurator przez lata badała motywy sprawców zabójstw i analizowała sposoby ich działania. W rozmowie z Robertem Ziębińskim odsłania kulisy spraw kryminalnych, które wstrząsnęły Polską XXI wieku. Spraw, o których słyszał każdy, ale i tych nieujawnianych przez lata. Krok po kroku analizuje przebieg zbrodni, pokazuje metody pracy organów ścigania i wyłapuje momenty, kiedy śledztwo mogło przybrać zupełnie inny obrót... // Jak zmieniły się metody pracy policji i prokuratury na przestrzeni lat? Ile dzieli stalkera od wyrafinowanego mordercy? Jak duży wpływ na przebieg śledztwa mają media? I czy zabójca naprawdę jest w stanie zatuszować wszystkie ślady? (z noty wydawcy)
? Ludzie, nie ideologia
Bartosz Żurawiecki
Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2021
W 2005 roku kilkutysięczna Parada Równości przeszła ulicami Warszawy mimo zakazu ówczesnego prezydenta Warszawy, Lecha Kaczyńskiego. Przez kolejne lata temat mniejszości seksualnych nie schodził z medialnych nagłówków, znane postacie robiły coming outy, wrastała świadomość społeczna na temat dyskryminacji osób LGBT, Marsze Równości odbywały się niemal w całej Polsce, a do Sejmu wybrano nieheteronormatywnych posłów i posłanki. W ostatnim czasie skrót LGBT prawicowi politycy próbują skojarzyć z niejasną ideologią, warto więc oddać głos samym zainteresowanym i zapytać o ich codzienne życie i rodzinę, ale też homofobię z którą się stykają, stosunek do polityki, miłości i seksu. // Z zebranych w książce wywiadów wyłania się obraz najważniejszych tematów społeczności LGBT ostatnich 15 lat. Szczerze o swoim życiu mówi zarówno sołtyska Grzebieniska, jak i wielkomiejska draq queen. Są rozmowy z osobami znanymi z pierwszych stron gazet, od Roberta Biedronia, przez Sylwię Chutnik, Jacka Dehnela, aż po Margot. Częścią tej społeczności są też takie osoby jak matka lesbijki Agnieszka Holland, czy sojuszniczka Maria Peszek. To w tych opowieściach zawarte są nie tylko narracje o społecznych procesach, ale przede wszystkim doświadczenie życia w Polsce ostatnich lat – są ludzie, nie ideologia. (z noty wydawcy)
? Ludzkość. Historia, o jakiej nie mieliście pojęcia
Tamim Ansary
Wydawnictwo Dolnośląskie, 2021
Co ma wspólnego wielki mur chiński z bostońską herbatą? Co robiły przez całe stulecia zachodnie państwa, gdy islam tworzył własną kulturę oraz powiększał szeregi swoich zwolenników o miliony? Gdzie byli Saraceni, gdy zachodnia cywilizacja eksplorowała świat? Ansary udziela odpowiedzi nie tylko na pytania, które chcecie zadać, ale także na te, o których nikt nawet by nie pomyślał! // To opowieść o tym, jak my, ludzie, kształtowaliśmy historię – od epoki kamienia po erę cyfrową. Autor dowodzi, że machinę dziejów wprawiają w ruch nie zwycięskie bitwy, rozwój rolnictwa czy nawet podbój kosmosu, lecz… opowieści! Zaczęliśmy je tworzyć przed tysiącami lat, dzięki nim mogliśmy budować społeczności, szukać sensu życia i pojmować tajemnice świata. To opowieści stanowiły podwalinę imperiów, a ich wymyślanie skutkowało zamętem i wojnami, ale też rozkwitem kultury, ożywieniem religijnym czy przełomami intelektualnymi. // Ansary rzuca nowe światło na konsekwencje wykorzystywania właściwej tylko człowiekowi umiejętności konstruowania pojęć abstrakcyjnych, ale przede wszystkim stawia pytanie o przyszłość: czy potrafimy stworzyć nową opowieść, która zaowocuje lepszym jutrem dla przyszłych pokoleń? (z noty wydawcy)
? Mniej. Intymny portret zakupowy
Polaków
Marta Sapała
Grupa Wydawnicza Relacja, 2019
„Nie pamiętam już, kiedy i dlaczego przyszło mi do głowy, że kluczem do codzienności może być portfel. Jego zawartość (bądź jej brak) i to, co się z nią robi. Piszę o tym, co się dzieje, gdy spróbuje się – na jakiś czas – radykalnie ograniczyć codzienną konsumpcję. Oskubać ją do tego, co naprawdę niezbędne. Tymczasowy zakupowy post, na podjęcie którego zdecyduje się kilkanaście gospodarstw domowych z całej Polski, stanie się też częścią mojej codzienności. Na dwanaście eksperymentalnych miesięcy. Na cały roczny cykl. // Przez ten rok zaglądam do nie swoich portfeli, spiżarni, szaf i głów. Dowiaduję się, ile może kosztować przetrwanie, wykończenie mieszkania, zaproszenie na świat człowieka. Ile płacimy za poczucie bezpieczeństwa, szacunek, spokój. Jaka jest cena dostępu do zdrowia, wiedzy, czystego powietrza, wody, chlorofilu. Jak przeliczyć czas na pieniądze, pieniądze na przedmioty, przedmioty na relacje. Czy redukcja we wszystkich tych dziedzinach daje swobodę, a może wręcz przeciwnie – uwiera? Czy mniej w jednej dziedzinie oznacza więcej w innej? I dlaczego bilans między nimi nie chce się zgodzić”? (fragment książki)
? Niewidzialna wojna. Jak Chiny w biały dzień
przejęły Wolny Zachód
Robert Spalding
Wydawnictwo Jeden Świat, 2019
Ekspert ds. Chin Robert Spalding ujawnia szokującą skalę infiltracji amerykańskich instytucji i zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego USA ze strony Chin. // W książce „Niewidzialna Wojna” Robert Spalding, generał brygady Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w stanie spoczynku, ujawnia motywy Chin i ich tajne ataki na Zachód. Dokumentuje, jak nasi przywódcy nie chronili nas w ciągu ostatnich dekad i dostarcza szokujących dowodów na niektóre z najbardziej genialnych sztuczek zastosowanych przez Chiny. // Książka przełamuje schematy panujące w społeczeństwie a popularyzowane przez wielu ekonomistów, media i wszechmocny pieniądz. Odsłania rzeczywistość pustych fabryk, olbrzymiego deficytu handlowego z Chinami i chińskiej technologii wszechobecnej w każdym domu. Czy na pewno zdajemy sobie sprawę z daleko idących tego konsekwencji oraz faktu, że Chińska Republika Ludowa jest nadal kierowana przez Komunistyczną Partię Chin – a może to, że noszą garnitury od Armaniego a nie mundurki od Mao odwraca od tego naszą uwagę. I o dziwo, w ich dorobku nie znajdziemy nagród za obronę praw człowieka, ochronę środowiska naturalnego, wspieranie tradycji swoich przodków ani wspieranie wiary buddyjskiej, taoistycznej, chrześcijańskiej bądź muzułmańskiej. (z noty wydawcy)
? Nowy Jork. Od Mannahatty do Ground Zero
Magdalena Rittenhouse
Wydawnictwo Czarne, 2013
Czy holenderscy osadnicy naprawdę kupili Manhattan od Indian za garść paciorków? Czemu budową Brooklińskiego Mostu kierowała kobieta bez inżynieryjnego wykształcenia? Co późną nocą robiła grupa bankierów uwięzionych w bibliotece pełnej drogocennych rękopisów? // Magdalena Rittenhouse odpowiada na te pytania błyskotliwie i z pasją łącząc reporterską rzetelność z dociekliwością miłośnika historii i miejskiego przewodnika. Pisze o współczesnych reklamach przy Times Square i o legendarnym założycielu „New Yorkera”, po trosze hipisie, a po trosze chasydzie; opowiada o wielkich transakcjach finansowych i najdroższych sukienkach, których prototypy powstają w kuchenkach mikrofalowych. Spacerując po mieście, przemieszcza się w przestrzeni i czasie i układa ze swych opowieści wielobarwny kolaż. Efektem jest książka, która zaprasza do wędrówki po tym fascynującym, mitycznym i wciąż nieznanym mieście. (z noty wydawcy)
? Oblicza śmierci
Grzegorz Kapla
[wydawnictwo:] Skarpa Warszawska, 2021
Grzegorz Kapla – dziennikarz i podróżnik – zabiera nas w fascynującą podróż do świata śmierci, wierzeń i rytuałów. // Myśl o własnej śmierci odsuwamy od siebie z wielką starannością i zaangażowaniem. Ale coraz bardziej fascynuje nas śmierć innych ludzi. Przyciąga naszą uwagę w wiadomościach, literaturze i kinie. // Czym była Księga Umarłych? Dokąd po śmierci wędrowali Grecy? Jak długo Żydzi obchodzą Sziwę, czyli żałobę? Na kogo czekają dziewice w raju muzułmanów? Kto może bliskim zdobyć odpust? // Każda ludzka kultura musiała znaleźć sposób, żeby uporać się ze śmiercią. Czyniła to i wciąż czyni za pomocą opowieści i rytuałów czasami bardzo odległych od tego co znamy z własnego świata. Ta książka nie jest encyklopedią. Jest podróżą pośród cieni. Ale, jeśli nie pobłądzisz, na końcu być może jest światło... (z noty wydawcy)
? Pies i ja. Opowieść o szukaniu sensu życia
Kate Spicer
Wydawnictwo Kobiece, 2021
Autobiograficzna opowieść dziennikarki w średnim wieku, która w swoim bezcelowym życiu postanawia zaadoptować psa. To jej kolejny desperacki ruch w kierunku zmniejszenia poczucia wykolejenia i narzucenia sobie jakiegokolwiek rytmu. Wolfy zgodnie z planem szybko zdobywa serce Kate. Kiedy pewnego dnia niespodziewanie znika, kobieta musi wyjść na ulice Londynu, gdzie poznaje rozmówców wśród medium, blogerów i w najdziwniejszych zakamarkach miasta. Próba znalezienia psa staje się dla niej podróżą w głąb siebie. Staraniem poradzenia sobie z samą sobą we współczesnym świecie. (z noty wydawcy)
? Podziemie. Świat pod naszymi stopami
Will Hunt
Wydawnictwo Marginesy, 2021
Panoramiczne spojrzenie na podziemny krajobraz: od świętych jaskiń i opuszczonych stacji metra po katakumby, kanały, bunkry atomowe i starożytne podziemne miasta. To eksploracja historii, nauki, architektury i mitologii światów pod naszymi stopami. // Kiedy Will Hunt miał szesnaście lat, odkrył opuszczony tunel biegnący pod jego domem w Providence. Tak zrodziła się fascynacja, w efekcie której zwiedził podziemia w ponad dwudziestu krajach na świecie. Podziemie to zarówno osobiste zgłębianie obsesji, jak i przekrojowe studium tego, jak łączą nas podziemia i jak na przestrzeni dziejów jaskinie i inne mroczne czeluści przerażały nas i przyciągały. // Hunt spotyka podziemiofilów, którzy poświęcili się badaniu tajnych światów. Śledzi początki życia z zespołem mikrobiologów z NASA ponad kilometr pod Black Hills, obozuje kilka dni z miejskimi odkrywcami w kanałach Paryża, na australijskim pustkowiu schodzi z rodziną Aborygenów do kopalni sprzed 35 tysięcy lat i ogląda świętą rzeźbę uformowaną przez artystów paleolitu w głębi Pirenejów. // „Podziemie” to misterny splot mitologii i antropologii, historii naturalnej i neuronauki, literatury i filozofii. Medytacja nad urokiem ciemności i potęgą. Hunt leczy nas z „powierzchniowego szowinizmu” i otwiera oczy na ukryty wymiar planety. (z noty wydawcy)
? Praga. Czeskie ścieżki
Mariusz Surosz
Wydawnictwo Czarne, 2021
Praga. Od wieków przyciąga, fascynuje i inspiruje, nie pozwala o sobie zapomnieć. Do jej pasjonatów zalicza się także Mariusz Surosz, który od lat zgłębia tajemnice miasta i istotę czeskości. Tropiąc miejsca i symbole związane z kształtowaniem się czeskich mitów, spaceruje między pomnikami i kamienicami, ogląda obrazy i słucha muzyki. Podąża tropem dwóch Janów – Husa i Žižki – oraz husytyzmu, który przez wieki dawał niewielkiemu narodowi siłę, by trwać. Udaje mu się uchwycić pierwiastek wyjątkowego czeskiego usposobienia, dzięki czemu ożywają rzeźby Bohumila Kafki, muzyka Bedřicha Smetany, sgraffita Mikoláša Aleša, a hokej staje się istotną częścią narodowych smutków i nadziei. // Autor uświadamia nam też, jak wiele razy w historii czeskość była zagrożona, a złota Praga, najbardziej czeskie z miast, musiała o swoją tożsamość walczyć rękami pracowitych mieszczan, genialnych malarzy, rzeźbiarzy i muzyków, a nawet hokeistów. Dziś nikt już nie ma wątpliwości, do kogo należy Praga, a na pytanie, czyje są praskie tramwaje, parki i miejski kurz, każdy Czech odpowie: „Naše!”. (z noty wydawcy)
? Rewolta
Nadav Eyal
Wydawnictwo W.A.B., 2021
Porządek świata, który znamy rozpada się na naszych oczach, można wręcz za izraelskim dziennikarzem Nadavem Eyalem powiedzieć, że mamy do czynienia z rewoltą. Nacjonalizmy, migracje, zmiany klimatyczne i zawirowania polityczne – to one tworzą historię XXI w. Eyal przygląda się im od lat, przemierzając ich śladem wszystkie kontynenty. Rewolta to ich wnikliwa analiza i opowieść o powstawaniu nowego, groźnego świata. (z noty wydawcy)
? Rewolwer obok Biblii. W co wierzy Ameryka
Maciej Jarkowiec
[wydawnictwo:] Agora, 2021
Maciej Jarkowiec w swojej reporterskiej książce pokazuje drugą stronę tej amerykańskiej religii. Podważa utarte poglądy i gotowe odpowiedzi. W tym celu zanurza się w przeszłości. Opowiada o niej z perspektywy tych, których historia spychała i spycha na margines. Rdzennych mieszkańców kontynentu, czarnych, weteranów. Ową przeszłość konfrontuje ze współczesną Ameryką, która otrząsa się z politycznych kataklizmów, legalizuje marihuanę, tworząc z niej wielki przemysł oraz próbuje za ciężkie pieniądze zapewnić sobie nieśmiertelność. Ale jest w tej opowieści również trzecia Ameryka, z którą autor toczy osobiste boje od dziecka, od momentu, gdy jego rodzice zdecydowali o życiu na różnych kontynentach. Ta, która jest jego drugą ojczyzną. // „Rewolwer obok Biblii” to nieoczywista powieść drogi, rozgrywająca się w czasie i w przestrzeni. Od statku angielskiej ekspedycji kolonialnej z XVI wieku po prezydenturę Trumpa, z niewolniczego Południa do Waszyngtonu Lincolna, od Kolorado z największą legalną uprawą konopi na planecie po kosmopolityczny Nowy Jork i Dolinę Krzemową, gdzie już dziś można kupić wieczne życie. „Podróż przez Amerykę jest ciągłym zdumieniem – pisze Jarkowiec – nad tym, że naprawdę istnieje”. (z noty wydawcy)
? Sex, disco i kasety video. Polska lat 90.
Wojciech Przylipiak
Wydawnictwo MUZA S.A., 2021
W wymarzonych dżinsach z pierwszego w mieście sklepu Levi’sa, żując gumę Turbo i z walkmanem przy pasku, z własną składanką „the best of”, jechało się na deskorolce oddać kasety video do wypożyczalni... // Lata 90. to czas szczególny. Kapitalizm po polsku dopiero raczkował i trzeba się było odnaleźć w nowych realiach. Niektórzy szybko się dostosowali – zbijali fortuny na produkcji pirackich kaset, handlowali, nagrywali, przegrywali albo kręcili filmy erotyczne. To również czas rozkwitu polskiej popkultury – wyrosłej z jednej strony z szarości i absurdu przełomu lat 80. i 90., a z drugiej z zachodniej popkultury, z której czerpaliśmy garściami, często bezkrytycznie. // Autor rozmawia ze świadkami i uczestnikami tamtych przemian, m.in.: właścicielem wypożyczalni kaset VHS, stadionowym handlarzem , twórcami gier video i kelnerką w nocnym klubie. O swoim biznesie z lat 90. opowiadają właściciele małej gastronomii, pierwsze szalone kroki w prywatnej stacji radiowej wspomina redaktor naturszczyk, a wydawca różowej prasy przybliża polski rynek erotyczny. // Jak oswajaliśmy się z supermarketami i jak rozpalał emocje pierwszy McDonald’s nad Wisłą? Kto dyktował modowe trendy, jak wyglądały reklamy telewizyjne, co jedliśmy na mieście, jakich filmów szukaliśmy w wypożyczalniach i co groziło za oddanie nieprzewiniętej kasety? Po jakie komiksy chodziliśmy do kiosków? Jak zaczął się w Polsce hip-hop i kto sprzedawał po sto tysięcy płyt? // Książka Wojciecha Przylipiaka to reportaż o rzeczywistości lat 90. Nie ma tu wielkiej polityki, są za to codzienne rozrywki, zwyczajne pasje, ekscytacje i nadzieje Polaków tamtych lat. (z noty wydawcy)
? Szamańska choroba
Jacek Hugo-Bader
[wydawnictwo:] HBM Hugo-Bader Media, 2021
„To nie jest zwyczajne wygrzewanie ciała w parze i ukropie, ale szamańska tortura w chacie potu, doprowadzanie samego siebie przez fizyczną udrękę do ekstazy, rytuał ognia i wody, w którym wrzaski i wycie kobiet mieszają się z gardłowym śpiewem szamanów. To przerażający, diabelski dźwięk o nieludzko niskiej częstotliwości, przy którym ciarki latają po plecach. Nazywają to chripłopienijem, czyli śpiewem rzężącym, chrypiącym, czy też charczącym, a u nas – śpiewem gardłowym. Chociaż wyobraźnia podpowiada, że to melodia, którą wyrywają komuś z brzucha, pieśń konającego na torturach. // A z chaty co chwila wybiega któraś z kobiet i zupełnie goła, zataczając się gna jak szalona z rozkudlonym łbem przez dziedziniec, pada na ziemię, wykrzykuje coś niezrozumiale, a potem cichnie, mokrą twarz, piersi i brzuch maże brudnymi od ziemi rękoma i wraca do gorącej jak piekło chaty. // Kolejna magiczna noc. Pełna szaleństwa, krzyku, płaczu i zawodzenia”. (fragment książki; z noty wydawcy)
? To jest Afryka. Normalność inaczej
Ela Hajduk, Piotr Hajduk
Wydawnictwo Bernardinum, 2021
Autorzy proponują czytelnikom opowieść o mało znanej Afryce Zachodniej (Ghana, Togo, Benin). // W książce przeczytamy o wielu interesujących rzeczach, m.in. o tańczących pogrzebach w Ghanie, mieszance różnych religii (voodoo, juju i innych – Europejczyk ma odmienne pojęcie o tych religiach), o istniejącym do dziś królestwie Ashanti (Ghana) i dawnym królestwie państwa Dahomey z legendarnymi amazonkami, o dżungli prawie tak tajemniczej jak ta z Amazonii, zagubionych w górach na północy świątyniach, itd. Autorzy zwrócili baczną uwagę na afrykańskie kobiety, które nie mają przecież łatwego życia (np. tak zwane wiedźmy). Afryka Zachodnia to kraina pełna tajemnic, gdzie historia przeplata się z rzeczywistością. W dzisiejszej Ghanie, Togo, Beninie nadal żyją królowie, potomkowie dawnych, krwawych władców. Fetysze strzegą glinianych domostw, a ludzie w potrzebie zwracają się do duchów. (z noty wydawcy)
? Turysta Malarz. Reportaże z Czarnobyla
Jakub Krzywiecki
Wydawnictwo Alfabet, 2021
Można o katastrofie pisać książki, robić filmy, układać wzruszające wiersze. Przez lata powstała ich niezliczona ilość. Jednak dziś Czarnobyl jest już czymś innym. Dla wielu stał się atrakcyjną przygodą, w której zatraca się jego sens i znaczenie. Masowa turystyka spłyca tragizm katastrofy, przy jednoczesnym, wciąż aktualnym cierpieniu ofiar. Czarnobyl jest wielkim paradoksem, znakiem naszych czasów. Też paradoksalnie do Czarnobyla wrócili ludzie. Wrócili tylko na chwilę. To dziesiątki tysięcy turystów każdego roku. Niestety ta nowa forma aktywności człowieka w tym miejscu, często jest tożsama z deptaniem jego historii. (z noty wydawcy)
? Usługa czysto platoniczna. Jak z samotności
robi się biznes
Oktawia Kromer
Wydawnictwo Czarne, 2021
Co biznes ma wspólnego z miłością? Gdy spojrzeć na to na chłodno, można stwierdzić, że niewiele. Ale chłodne spojrzenie to ostatnia rzecz, na której zależy temu, kto pragnie coś sprzedać. // Bohaterami tej książki są ludzie gotowi zapłacić za erzac bliskości. Emeryci zadłużający się na produkty mające dać im „ciepło macierzyńskiej miłości”, studentka psychologii, która za zaskórniaki kupuje w pakietach „przyjacielski dotyk”, „akceptację” i „obecność”, nieśmiały uczeń „trenera podrywu” gotowy na polecenie swojego guru rzucić się w centrum handlowym z pocałunkami na przypadkową dziewczynę. Oktawia Kromer podąża szlakiem firm, które oferują klientom takie i inne zadziwiające towary i usługi. Rozmawia też z samymi przedsiębiorcami: przytulaczami, sprzedawcami ze sklepu wysyłkowego dla więźniów, swatkami, agentkami biur matrymonialnych, pocieszycielką w żałobie... // Wiele z tych biznesów wzbudza niesmak. Czuć w nich cynizm, żerowanie na samotności klientów. Część przedsiębiorców ma jednak dobre intencje. A niektórzy sami są samotni. Szewc bez butów chodzi? Tak bywa i ze sprzedawcami „usługi czysto platonicznej”. (z noty wydawcy)
? Wrócę przed nocą. Reportaż o przemilczanym
Jerzy Szperkowicz
[wydawnictwo:] Znak Literanova, 2021
Październikowy świt 1943 roku. Dom jeszcze śpi. Mama, już ubrana, karmi trzymiesięczną Irenkę. Za chwilę wychodzi, przed nią osiemnaście kilometrów. Chce odebrać ubranka córeczki oddane na przechowanie znajomej w sąsiedniej wsi. Załatwi to szybko, wróci przed nocą. O swojej wyprawie nie mówi mężowi, nie puściłby jej samej. // Ponad pięćdziesiąt lat po wojnie dorosły syn wraca na Białoruś, do krainy dzieciństwa. Rozpoczyna reporterskie śledztwo – chce odkryć prawdę o losie zaginionej matki, którą w tamten październikowy poranek widział po raz ostatni. // Są historie, które decydują o całym życiu i które przez całe życie chce się zapomnieć, ale one upominają się, by zostać opowiedziane. Jerzy Szperkowicz, dziennikarz i reporter, w przygotowywanym wiele lat reportażu włamuje się do własnej pamięci, ale i pamięci świadków tamtych wydarzeń, by odsłonić straszną tajemnicę i zrozumieć relacje między sąsiadami z jednej wsi. Prawda, którą odkrywa, okazuje się gorsza niż wszystkie przypuszczenia. // Emocjonalne literackie świadectwo za sprawą unikalnego stylu i wrażliwości autora zmienia się w uniwersalną opowieść o człowieczeństwie i próbie pogodzenia się z tym, z czym pogodzić się nie sposób. (z noty wydawcy)
? Wroną po Stanach
Marcin Wrona
[wydawnictwo:] Editio, 2020
Marcin Wrona, amerykański korespondent telewizji TVN mieszka w Stanach Zjednoczonych od 2006 roku. Jego córka Maja mieszka tam od trzeciego roku życia, syn Jaś urodził się w USA. Cała rodzina uwielbia podróżować – kiedy tylko mogą, wsiadają do samochodu lub samolotu i odwiedzają kolejne zakątki tego wielkiego, pięknego i momentami wciąż dzikiego kraju. W ten sposób ze wszystkich stanów Ameryki Marcinowi Wronie do odwiedzenia został już tylko Oregon… O pozostałych czterdziestu dziewięciu mógłby nam opowiadać i opowiadać. Bez końca. // Jednak książka ma ramy. Ma ograniczenia. Nie pomieści w sobie całej Ameryki. Trzeba coś wybrać. Kilka regionów z Wroniego punktu widzenia najciekawszych. Może więc za kryterium wyboru przyjąć odpowiedź na pytanie: a gdzie chcielibyśmy zamieszkać? W ten sposób powstała opowieść o stanach i rejonach USA, które wszyscy troje - Marcin, Maja i Jaś - uznali zgodnie za warte przybliżenia czytelnikom. Od Nowego Jorku po Hawaje. Od Florydy po Kalifornię. Oto Ameryka z lotu Wrony. Ameryka z perspektywy polskiego korespondenta. I jego dzieci. Ameryka przyrodnicza, gospodarcza, polityczna. Ameryka z jej historią, współczesnością, zaletami i problemami. Ameryka kulinarna oraz… Ameryka polska, bo na kartach tej książki często pojawiają się Polacy lub przedstawiciele Polonii, którym Marcin Wrona oddaje głos. (z noty wydawcy)
? Wszystko za życie
Jon Krakauer
Wydawnictwo Czarne, 2021
Chris McCandles był chłopakiem z dobrego, zamożnego domu. Miał troskliwych rodziców i kochającą siostrę. Ukończył college i szykował się do studiów prawniczych. Ale właśnie wtedy postanowił wypisać się z klasy średniej, oddał wszystkie pieniądze i ruszył w drogę. Od Meksyku po Alaskę – jeździł autostopem, pociągami towarowymi, wędrował na piechotę, spływał kajakiem. Łatwo zaprzyjaźniał się z poznanymi po drodze ludźmi i równie łatwo te przyjaźnie zrywał, by szukać samotności w dziczy. Nie był jednak zwykłym awanturnikiem i łowcą przygód – raczej filozofem i idealistą. Ukoronowaniem jego życia miała być „ostatnia, największa przygoda, kulminacyjna bitwa, żeby zabić fałszywy wewnętrzny byt i ogłosić triumfalny koniec duchowej rewolucji”. // Jon Krakauer podąża tropem „supertrampa”, jak sam siebie nazywał McCandles. Na podstawie jego zapisków, listów, rozmów z jego przyjaciółmi stara się odtworzyć losy współczesnego Robinsona i wyjaśnić zagadkę jego odejścia. (z noty wydawcy)
? Zrozumieć szaleństwo
Susannah Cahalan
Wydawnictwo Filia, 2021
Czym jest obłęd? W jaki sposób go zdiagnozować i jak go leczyć? // W poszukiwaniu odpowiedzi, psycholog z uniwersytetu stanfordzkiego David Rosenhan i siedmioro innych, zdrowych osób udało się pod przykrywką do szpitali psychiatrycznych na terenie Ameryki, żeby sprawdzić zasadność diagnoz psychiatrycznych. Zmuszeni do pozostania na oddziale zamkniętym, dopóki nie „udowodnią”, że są normalni, wszyscy ośmioro wyszli ze szpitala z niepokojącymi diagnozami i jeszcze bardziej alarmującymi historiami z czasu ich hospitalizacji. // Przełomowe badanie Rosenhana rozbiło całą dziedzinę psychiatrii, doprowadzając do zamknięcia wielu zakładów psychiatrycznych i na zawsze zmieniając sposób diagnozowania chorób psychicznych. // Nowe niezwykłe badania Cahalan - prawdziwa detektywistyczna historia - pokazuje, że niewiele rzeczy w tej historii było dokładnie takie, jakimi się wydają. co tak naprawdę zdarzyło się za zamkniętymi drzwiami oddziałów psychiatrycznych? // Najgłośniejszy eksperyment w historii psychiatrii i mroczna prawda, która się za nim kryła. (z noty wydawcy)
