23 maja 2022 r. w wieku 82 lat zmarł we Wrocławiu, po długiej i ciężkiej chorobie Ryszard Turkiewicz, bibliotekarz i poeta.
Wiele jego życiowych decyzji da się wytłumaczyć tylko jednym: umiłowaniem literatury i książki. Bo cenił nie tylko niesione przez książkę treści, ale także jej cechy zewnętrzne: zwracał uwagę na oprawę, gatunek, gramaturę i barwę papieru, typografię, jakość druku.
Był czytelnikiem namiętnym, z tych, co to czytają bez przerwy, ale też lubią o książkach rozmawiać. Wszystkie nasze spotkania, które pamiętam, zawsze przywoływały jakąś ostatnio czytaną przez niego lekturę. A spektrum było szerokie. Kiedyś przyszedł olśniony świeżym dla niego odkryciem ? twórczością Zygmunta Haupta, innym razem dość gwałtownie opisywał ?Mesjaszy? György'ego Spiró, albo dzielił się wrażeniami z lektury najnowszych powieści Umberto Eco czy Olgi Tokarczuk...
Zapewne z tej namiętności wzięły się jego życiowe wybory. Studia bibliotekoznawcze na Uniwersytecie Wrocławskim (dzieciństwo spędził w Jeleniej Górze, gdzie przyjechali jego rodzice, opuściwszy rodzinne Bilcze Złote na Podolu), a od 1963 r. praca w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu. Kilka lat przed emeryturą był dyrektorem Dzielnicowej Biblioteki Publicznej Wrocław ? Fabryczna. Angażował się w działalność Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, i nie tylko interesował się rozwojem bibliotek publicznych na Dolnym Śląsku ? on je współorganizował. Rozumiał, że działalność biblioteki publicznej nie może się ograniczać do wypożyczania książek, co zaowocowało powołaniem Galerii Exlibrisu przy bibliotece dzielnicy Wrocław ? Fabryczna znakomitej, docenionej przez środowisko artystyczne, której bogaty dorobek prześledzić można, czytając profesjonalnie i świetnie edytorsko wydawane katalogi.
Jednak tym, co go najbardziej wyróżniało wśród bibliotekarzy, było świetne pióro. Skutecznie uprawiał publicystykę, często wkładając swój ?polemiczny pazur? w bibliotekarskie mrowisko, publikując w regionalnych i ogólnopolskich czasopismach branżowych zarówno artykuły, jak i felietony. Ale nie tylko rozsyłał swoje teksty. Sam tworzył, prawda że efemeryczne, ale wynikające z potrzeby załatwienia pilnych spraw, pisemka powielane na kserokopiarce, a kiedy pojawiły się technologiczne możliwości, stworzył w internecie chętnie czytanego bloga ?Robaki?, podejmującego głównie sprawy biblioteczne.
W ostatnich latach życia niewątpliwie ważniejsza od spraw bibliotekarskich stała się dla Ryszarda Turkiewicza poezja. Zaczął publikować na początku lat 90. i wydał sześć tomów poetckich: ?On i my? (1992), ?Kotlina? (2004), ?Przygody trawy? (2009), ?Jaskinia Werteba? (2012), ?Kobiety NN? (2015), ?Gorące chore lato? (2019).
Poeta się w nim rozwijał, ale ostatnie tomy zawierają już wiersze wysokiej próby (czasem najwyższej). Zwłaszcza te, które powstały w okolicznościach naznaczonych cierpieniem. Wtedy umiał, jak każdy prawdziwy artysta, dostrzec w codziennych detalach i zwykłych sytuacjach rzeczy ogólniejsze ? mechanizmy ludzkich zachowań, przyczyny i skutki.
I ? jak każdego prawdziwego Poetę ? można go podejrzewać o zdolności profetyczne. Przeczytajmy ostatni wiersz z ostatniego z wydanych tomów, zatytułowany ?Przed zabiegiem?:
Spojrzeliśmy na siebie
nie trzeba słów
bo łzy były na podorędziu
Nie było lat sprzeczek i mozołu małżeńskiego szczęścia
tysiąca zakrętów które należało pokonać
decyzji ważnych błahych wspólnych ale wbrew sobie
W trudnej do wyobrażenia nanosekundzie
dotarliśmy do pierwszego spotkania
a właściwie momentu który na zawsze jest tajemnicą
początkiem
czułym zarodkiem przyszłości
danym nam nagle w przestrzeni
Żadne słowo nie padło
trzeba było uciekać bo łzy były na podorędziu
Ona pchnęła szklane drzwi do wyjścia
ja ruszyłem w biały korytarz
W to gorące chore lato
- - - - - - - - - - - -
Nie zapominajmy sylwetki odchodzącego w biały korytarz Bibliotekarza?Poety. Zasłużył na naszą pamięć...
 |
 |
 |
 |
 |
Jacek Czarnik
