Wydarzenia ostatnich miesięcy przypomniały nam o tym, że żyjemy w czasach niepewności i zawirowań, a realizacja XXI-wiecznego marzenia człowieka o otwartym, różnorodnym świecie nie jest prostym zadaniem. Jako biblioteka, która dumnie głosi hasło wielokulturowości i za swój cel stawia sobie zapewnienie dostępu do wiedzy, informacji i kultury wbrew wszelkim ograniczeniom, przedstawiamy cykl zestawień książek oraz filmów zachęcających do dyskusji nad aktualnymi problemami dyskryminacji różnych grup społecznych. Wierzymy, że każdy z nas może wykorzystać kulturę do aktywnego działania na rzecz równości. Wszystkie polecane utwory znajdziecie w naszych zbiorach – już teraz zapraszamy do ich wypożyczania. Pamiętajcie: kultura nie wyklucza!Zaburzenia psychiczne
Osobom chorym psychicznie często przyczepia się różne łatki: niepoczytalnych agresorów, sprytnych symulantów; rozczulających się nad sobą słabeuszy. Tymczasem co czwarty z nas przynajmniej raz w życiu doświadcza poważnego kryzysu psychicznego. W naszej bibliotece znajdziecie książki i filmy, które pomogą Wam odczarować zaburzenia psychiczne:
FILMY →
? Przerwana lekcja muzyki (reż. James Mangold 1999)
Dramat psychologiczny na podstawie autobiograficznej powieści Susanny Kaysen opowiada o niestabilnej emocjonalnie dziewczynie, która trafia do szpitala psychiatrycznego, gdzie poznaje inne osoby zmagające się z zaburzeniami. Warto dodać, że szpital jest prywatny, a sama bohaterka zostaje – prawdopodobnie słusznie – nazwana rozpieszczoną, nie jest więc to kolejna historia o nadużyciach czy tkliwa opowiastka o szukającej swojego miejsca nastolatce . Życie Susanny splata się nierozerwalnie z dramatycznymi losami kobiet poważnie chorych: krzywdzonych, nierozumianych, niekochanych. Ich portrety potrafią przerazić (jak w przypadku socjopatki Lisa), ale także poruszyć. Z jednej strony widz otrzymuje więc obraz tego, jak dziwaczne formy potrafią przybierać zaburzenia psychiczne, z drugiej zaś poznaje wrażliwość bohaterek i przeszłość, która je ukształtowała, dzięki czemu jest w stanie empatyzować.
? Body/Ciało (reż. M. Szumowska 2015)
Jeden z najlepszych polskich filmów ostatnich lat prezentuje koleje losu stawiającej na leczenie za pomocą ezoteryki terapeutki Anny, cierpiącej na zaburzenia odżywiania Olgi oraz jej ojca – prokuratora, którzy cierpią po utracie bliskiej osoby. Film porusza szereg wątków związanych z cielesnością i jej granicami: od śmierci poprzez cierpienie fizyczne ludzi i zwierząt aż do roli ciała w praktykach duchowych, a wszystko to na tle kolorytu lokalnego Polski. Znajdziemy nawiązania do prawdziwych spraw sądowych, pojawią się popularne tematy sporów światopoglądowych (jak aborcja czy antysemityzm), ale nie zabraknie też dużej dawki autoironii. Obraz zasługuje na uwagę przede wszystkim ze względu na wiarygodny obraz psychologiczny postaci, z których każda na swój sposób zmaga się z bólem istnienia. Pokazuje też, że świat problemów psychicznych nie kończy się na szpitalach, lecz jest elementem każdej codzienności – także naszej, a chory nie zawsze oznacza słabego
? Wstyd (reż. Steve McQueen2011)
Wielokrotnie nagradzany film opowiadający o uzależnionym od seksu nowojorczyku pokazuje, że kino nie bo się tematów tabu. Prowadzący pozornie ustabilizowane życie Brandon nie potrafi nawiązać więzi emocjonalnej z żadną kobietą i na co dzień zmaga się z ogromnym cierpieniem spowodowanym swoim uzależnieniem. Twórcy eksplorują wątek umęczonego ciała, którego granice raz po raz każe przekraczać obsesja. Na szczególną uwagę zasługuje także kreacja siostry bohatera Sissy, której osobowość borderline została tak dobrze oddana, że niektórzy psychiatrzy zalecają innym lekarzom obejrzenie produkcji w celach samokształceniowych. Utwór może być trudny y w oglądaniu, ale właśnie dzięki swojej dramatyczności znakomicie rozprawia się z mitem seksoholizmu jako zaburzenia śmiesznego, nieprawdziwego czy łatwego do pokonania.
? Aviator (reż. Martin Scorsese 2004)
Film o życiu Howarda Hughesa, amerykańskiego lotnika, który w latach 20. kręcił wielką produkcję filmową „Aniołowie Piekieł”, ciesząc się coraz większą sławą i odnosząc niezwykłe sukcesy w swojej dziedzinie. Jednocześnie jednak na jego funkcjonowanie wpływ miały zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, których postać przybierała coraz poważniejszą formę – od „nerwicy” w potocznym rozumieniu aż do całkowitej izolacji i paranoi. Wydanie DVD zawiera także dodatek w postaci moderowanej dyskusji na temat OCD i trudności, jakie napotkał wcielający się w rolę główną Leonardo di Caprio podczas pracy nad filmem. Dzięki temu odbiorca może poznać szczegóły choroby i zrozumieć mechanizmy jej działania. Produkcja zdobyła 5 Oscarów, 3 Złote Globy oraz 4 nagrody BAFTA.
? Keys to the Heart (reż. Choi Sung-hyun 2018)
W skrócie ten komediodramat określić można mianem koreańskiej wersji „Rain Mana”. Po nieudanej karierze bokserskiej Jo-ha odnajduje swoją matkę, która porzuciła go w dzieciństwie, i próbuje poznać swojego – cierpiącego na autyzm – brata. Choć początki znajomości są trudne, z czasem między mężczyznami rodzi się więź, a kiedy bokser odkrywa, że Jin-tae jest sawantem, robi wszystko, by pokazać światu jego geniusz muzyczny. To opowieść o poznawaniu się i rozumieniu drugiej osoby (z punktu widzenia każdego bohatera!) utrzymana w lekko humorystycznym tonie. Choć obraz wykorzystuje motyw wybitnego geniuszu u osoby z zaburzeniami rozwoju (w praktyce zdarza się to niezwykle rzadko), jest wartościowy ze względu na równościowe podejście. Doskonała propozycja dla tych, którzy cenią sobie łagodny przekaz. Uwaga! Film tylko z angielskimi napisami!
FILM/KSIĄŻKA →
? Godziny (reż. Stephen Daldry 2002) / Godziny (M. Cunningham, tłum. M. Charkiewicz, B. Gontar, Rebis 2006)
Oparty na słynnej powieści Michaela Cunninghama dramat psychologiczny portretuje trzy kobiety z różnych epok, które połączył smutek oraz powieść „Pani Dalloway”: zmagającą się z depresją Virginię Woolf, nieszczęśliwą w małżeństwie Laurę, szykującej przyjęcie na cześć literackiego sukcesu umierającego na AIDS przyjaciela i byłego kochanka Clarissę. Za sprawą znakomitej gry aktorskiej oraz nastrojowości, widz ma szansę zrozumieć na poziomie emocjonalnym, dlaczego niektórych w życiu szczególnie kusi samobójstwo. Co więcej, od bohaterek możemy uczyć się szczególnego sposobu bycia, pełnego czułej troski i uważności . „Godziny” pokazują odmienność polegającą na posiadaniu szczególnej osobowości i określonych predyspozycji, nie ma więc mowy o czarno-białym obrazie tego, co zdrowe i tego, co szalone. Twórcom nie można także zarzucić estetyzacji choroby psychicznej, gdyż to nie ona znajduje się w centrum ich zainteresowania – film jest przede wszystkim ilustracją ponadczasowości ludzkich doznań melancholii.
? Still Alice (reż. Richard Glatzer 2014) / Motyl (Lisa Genova, tłum. Ł. Dunajski, Filia 2014)
Niezależny film obrazujący stopniowy postęp choroby Alzheimera u kobiety w średnim wieku. Nie da się ukryć, że to prawdziwy wyciskacz łez – obserwujemy nie tylko zmagania Alice z postępującą degradacją mózgu, lecz również reakcje środowiska oraz desperackie wysiłki jej bliskich, by jej pomóc. To wiarygodny utwór otwierający oczy na okrucieństwo chorób otępiennych i boleśnie przypominający o widmie starości, która w przypadku wielu z nas może przybrać całkiem podobny scenariusz. Produkcja została oparta na książce naukowczyni Lisy Genovy obserwującej przebieg choroby u swojej babci. Zarówno w przypadku powieści, jak i filmu, można mówić o wbijającym w fotel realizmie – obserwujemy bohaterkę przytłoczoną prostymi codziennymi czynnościami, mającą trudności ze znalezieniem przedmiotów, niewłaściwie postrzegającą upływ czasu czy – w końcu – niezdolną do rozpoznania twarzy najbliższych.
? Poradnik pozytywnego myślenia (reż. David O. Russell 2012) / Poradnik pozytywnego myślenia (Matthew Quick, tłum. M. Borzobohata-Sawicka, J. Dziubińska, Wydawnictwo Otwarte 2013)
Oparty na debiutanckiej książce Matthew Quicka komediodramat romantyczny skupia się na relacji pomiędzy cierpiącym na zaburzenia afektywne dwubiegunowe Pata oraz depresyjną Tiffany, z niezwykłą finezją i humorem radząc sobie ze stygmatyzującym pojęciem „wariata” czy „wariatki”. Bohaterowie, choć doświadczeni przez los, reprezentują typ zupełnie przeciętnego człowieka XXI wieku – są wykształceni (ale nie tak, by nie móc stracić pracy), mają rodziny (ale przechodzą też przez rozwody), wyglądają atrakcyjnie (ale bez przesady) i to właśnie sprawia, że nie sposób ich nie lubić. Także ich choroby są jednymi z najpopularniejszych spośród wszystkich zaburzeń psychicznych, a oni sami wybierają znane nam wszystkim metody radzenia sobie (czytanie czy jogging). Wszystko to sprawia, że utwór w sposób nienachalny, przyjemny i niezauważalny uczy nas akceptacji i otwartości – w końcu jesteśmy zupełnie podobni!
KSIĄŻKI →
? Charlie (Stephen Chbosky, tłum. Joanna Schoen, Remi 2012)
Adresowana do młodych dorosłych powieść epistolarna podejmuje szereg tematów związanych z życiem każdego nastolatka, takich jak seks, związki, narkotyki, problemy szkolne. Pomiędzy nimi przewijają się motywy traumatyczne: samobójstwo najlepszego przyjaciela, śmierć bliskiej osoby, przemocowa relacja, niechciana ciąża. Książka nie jest mroczna, wątek cierpienia psychicznego wkrada się powoli i naturalnie, tak jak czasem bywa w życiu. Tekst ilustruje nie tylko poważne stany, jak katatonia, lecz również określone mechanizmy, z którymi większość z nas mogła mieć do czynienia, nawet nie znając ich profesjonalnej nazwy (takie jak derealizacja). Wreszcie warto wspomnieć o tym, że utwór konfrontuje nas z popularnymi stereotypami na temat przemocy seksualnej.
? Szklany klosz (Sylvia Plath, tłum. M. Michałowska, Marginesy 2019)
Powieść z kluczem Sylvii Plath to obraz depresji towarzyszącej przez długi czas, tak długi, że zdaje się stanowić niechcianą, lecz nieodłączną część tożsamości bohaterki. Przystępny język i szorstkie metafory pozwalają zrozumieć zimną rzeczywistość, jakiej na co dzień doświadczają chore osoby. Jeśli sądzicie, że depresja jest wymówką wobec lenistwa, koniecznie sięgnijcie po tę książkę. Co więcej, „Szklany klosz” to wartościowa ilustracja metod leczenia stosowanych w latach 50. XX wieku i ówczesnego podejścia do choroby (zaskoczyć może stosunkowo niewielka różnica kulturowa!). Wątki te splatają się z poszukiwaniem kobiecej niezależności przez bohaterkę, która nosi w sobie sprzeciw wobec utartych schematów postępowania.
? Dziwny przypadek psa nocną porą (Mark Haddon, tłum. M. Grabowska, Świat książki 2004)
Jedna z najciekawszych książek, którą jednocześnie można polecić dzieciom i dorosłym (nieprzypadkowo wydano ją od razu w dwóch wersjach!), jest lekką historią o śledztwie w sprawie śmierci psa sąsiadów prowadzonym przez 15-letniego narratora. Chłopiec ma trudności w funkcjonowaniu społecznym i prawdopodobnie znajduje się w spektrum autyzmu, a cała jego opowieść stanowi zaproszenie czytelnika do zajrzenia w jego wewnętrzny świat. Zarówno język, jak i opisy zachowań oraz odczuć Christophera są niezwykle wiarygodne i charakterystyczne m.in. dla osób z Zespołem Aspergera. Równocześnie dominującym motywem wciąż pozostaje śledztwo i właśnie dzięki temu książka jest tak fascynująca. Sam autor nie uważa swojego bohatera za chorego i ta postawa uwidacznia się w jego pisarstwie. To znakomita lekcja otwartości na inność i zrozumienia wobec potrzeb drugiego bez niepotrzebnej medykalizacji.
? Niespokojne wiosny (Vladan Desnica, tłum. Z. Stoberski, Wydawnictwo MON 1960)
Jeden z najbardziej znanych jugosławiańskich pisarzy kreśli portret dojrzałego człowieka ogarniętego depresją, który odbywa podróż w przeszłość – do krainy dzieciństwa i młodości – by poznać przyczyny swojego cierpienia i przypomnieć sobie, na czym polegało odczuwanie szczęścia. To tekst niezwykle spokojny i terapeutyczny (taką funkcję pełnił proces twórczy dla samego autora), powracający do pytań o ogólny sens życia. Nie brak w nim zadumy nad śmiercią, przemijaniem i poczuciem całkowitej samotności. Nieprzyzwyczajeni do powolnej akcji czytelnicy mogą poczuć się znudzeni, warto jednak pokonać niechęć, ponieważ opisywane przez Desnicę drobiazgi sprawią, że sami zaczniemy śledzić swoje losy, a być może nawet odtworzymy w sobie zapomniane na lata wspomnienia.
Osobom chorym psychicznie często przyczepia się różne łatki: niepoczytalnych agresorów, sprytnych symulantów; rozczulających się nad sobą słabeuszy. Tymczasem co czwarty z nas przynajmniej raz w życiu doświadcza poważnego kryzysu psychicznego. W naszej bibliotece znajdziecie książki i filmy, które pomogą Wam odczarować zaburzenia psychiczne:
FILMY →
? Przerwana lekcja muzyki (reż. James Mangold 1999)
Dramat psychologiczny na podstawie autobiograficznej powieści Susanny Kaysen opowiada o niestabilnej emocjonalnie dziewczynie, która trafia do szpitala psychiatrycznego, gdzie poznaje inne osoby zmagające się z zaburzeniami. Warto dodać, że szpital jest prywatny, a sama bohaterka zostaje – prawdopodobnie słusznie – nazwana rozpieszczoną, nie jest więc to kolejna historia o nadużyciach czy tkliwa opowiastka o szukającej swojego miejsca nastolatce . Życie Susanny splata się nierozerwalnie z dramatycznymi losami kobiet poważnie chorych: krzywdzonych, nierozumianych, niekochanych. Ich portrety potrafią przerazić (jak w przypadku socjopatki Lisa), ale także poruszyć. Z jednej strony widz otrzymuje więc obraz tego, jak dziwaczne formy potrafią przybierać zaburzenia psychiczne, z drugiej zaś poznaje wrażliwość bohaterek i przeszłość, która je ukształtowała, dzięki czemu jest w stanie empatyzować.
? Body/Ciało (reż. M. Szumowska 2015)
Jeden z najlepszych polskich filmów ostatnich lat prezentuje koleje losu stawiającej na leczenie za pomocą ezoteryki terapeutki Anny, cierpiącej na zaburzenia odżywiania Olgi oraz jej ojca – prokuratora, którzy cierpią po utracie bliskiej osoby. Film porusza szereg wątków związanych z cielesnością i jej granicami: od śmierci poprzez cierpienie fizyczne ludzi i zwierząt aż do roli ciała w praktykach duchowych, a wszystko to na tle kolorytu lokalnego Polski. Znajdziemy nawiązania do prawdziwych spraw sądowych, pojawią się popularne tematy sporów światopoglądowych (jak aborcja czy antysemityzm), ale nie zabraknie też dużej dawki autoironii. Obraz zasługuje na uwagę przede wszystkim ze względu na wiarygodny obraz psychologiczny postaci, z których każda na swój sposób zmaga się z bólem istnienia. Pokazuje też, że świat problemów psychicznych nie kończy się na szpitalach, lecz jest elementem każdej codzienności – także naszej, a chory nie zawsze oznacza słabego
? Wstyd (reż. Steve McQueen2011)
Wielokrotnie nagradzany film opowiadający o uzależnionym od seksu nowojorczyku pokazuje, że kino nie bo się tematów tabu. Prowadzący pozornie ustabilizowane życie Brandon nie potrafi nawiązać więzi emocjonalnej z żadną kobietą i na co dzień zmaga się z ogromnym cierpieniem spowodowanym swoim uzależnieniem. Twórcy eksplorują wątek umęczonego ciała, którego granice raz po raz każe przekraczać obsesja. Na szczególną uwagę zasługuje także kreacja siostry bohatera Sissy, której osobowość borderline została tak dobrze oddana, że niektórzy psychiatrzy zalecają innym lekarzom obejrzenie produkcji w celach samokształceniowych. Utwór może być trudny y w oglądaniu, ale właśnie dzięki swojej dramatyczności znakomicie rozprawia się z mitem seksoholizmu jako zaburzenia śmiesznego, nieprawdziwego czy łatwego do pokonania.
? Aviator (reż. Martin Scorsese 2004)
Film o życiu Howarda Hughesa, amerykańskiego lotnika, który w latach 20. kręcił wielką produkcję filmową „Aniołowie Piekieł”, ciesząc się coraz większą sławą i odnosząc niezwykłe sukcesy w swojej dziedzinie. Jednocześnie jednak na jego funkcjonowanie wpływ miały zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, których postać przybierała coraz poważniejszą formę – od „nerwicy” w potocznym rozumieniu aż do całkowitej izolacji i paranoi. Wydanie DVD zawiera także dodatek w postaci moderowanej dyskusji na temat OCD i trudności, jakie napotkał wcielający się w rolę główną Leonardo di Caprio podczas pracy nad filmem. Dzięki temu odbiorca może poznać szczegóły choroby i zrozumieć mechanizmy jej działania. Produkcja zdobyła 5 Oscarów, 3 Złote Globy oraz 4 nagrody BAFTA.
? Keys to the Heart (reż. Choi Sung-hyun 2018)
W skrócie ten komediodramat określić można mianem koreańskiej wersji „Rain Mana”. Po nieudanej karierze bokserskiej Jo-ha odnajduje swoją matkę, która porzuciła go w dzieciństwie, i próbuje poznać swojego – cierpiącego na autyzm – brata. Choć początki znajomości są trudne, z czasem między mężczyznami rodzi się więź, a kiedy bokser odkrywa, że Jin-tae jest sawantem, robi wszystko, by pokazać światu jego geniusz muzyczny. To opowieść o poznawaniu się i rozumieniu drugiej osoby (z punktu widzenia każdego bohatera!) utrzymana w lekko humorystycznym tonie. Choć obraz wykorzystuje motyw wybitnego geniuszu u osoby z zaburzeniami rozwoju (w praktyce zdarza się to niezwykle rzadko), jest wartościowy ze względu na równościowe podejście. Doskonała propozycja dla tych, którzy cenią sobie łagodny przekaz. Uwaga! Film tylko z angielskimi napisami!
FILM/KSIĄŻKA →
? Godziny (reż. Stephen Daldry 2002) / Godziny (M. Cunningham, tłum. M. Charkiewicz, B. Gontar, Rebis 2006)
Oparty na słynnej powieści Michaela Cunninghama dramat psychologiczny portretuje trzy kobiety z różnych epok, które połączył smutek oraz powieść „Pani Dalloway”: zmagającą się z depresją Virginię Woolf, nieszczęśliwą w małżeństwie Laurę, szykującej przyjęcie na cześć literackiego sukcesu umierającego na AIDS przyjaciela i byłego kochanka Clarissę. Za sprawą znakomitej gry aktorskiej oraz nastrojowości, widz ma szansę zrozumieć na poziomie emocjonalnym, dlaczego niektórych w życiu szczególnie kusi samobójstwo. Co więcej, od bohaterek możemy uczyć się szczególnego sposobu bycia, pełnego czułej troski i uważności . „Godziny” pokazują odmienność polegającą na posiadaniu szczególnej osobowości i określonych predyspozycji, nie ma więc mowy o czarno-białym obrazie tego, co zdrowe i tego, co szalone. Twórcom nie można także zarzucić estetyzacji choroby psychicznej, gdyż to nie ona znajduje się w centrum ich zainteresowania – film jest przede wszystkim ilustracją ponadczasowości ludzkich doznań melancholii.
? Still Alice (reż. Richard Glatzer 2014) / Motyl (Lisa Genova, tłum. Ł. Dunajski, Filia 2014)
Niezależny film obrazujący stopniowy postęp choroby Alzheimera u kobiety w średnim wieku. Nie da się ukryć, że to prawdziwy wyciskacz łez – obserwujemy nie tylko zmagania Alice z postępującą degradacją mózgu, lecz również reakcje środowiska oraz desperackie wysiłki jej bliskich, by jej pomóc. To wiarygodny utwór otwierający oczy na okrucieństwo chorób otępiennych i boleśnie przypominający o widmie starości, która w przypadku wielu z nas może przybrać całkiem podobny scenariusz. Produkcja została oparta na książce naukowczyni Lisy Genovy obserwującej przebieg choroby u swojej babci. Zarówno w przypadku powieści, jak i filmu, można mówić o wbijającym w fotel realizmie – obserwujemy bohaterkę przytłoczoną prostymi codziennymi czynnościami, mającą trudności ze znalezieniem przedmiotów, niewłaściwie postrzegającą upływ czasu czy – w końcu – niezdolną do rozpoznania twarzy najbliższych.
? Poradnik pozytywnego myślenia (reż. David O. Russell 2012) / Poradnik pozytywnego myślenia (Matthew Quick, tłum. M. Borzobohata-Sawicka, J. Dziubińska, Wydawnictwo Otwarte 2013)
Oparty na debiutanckiej książce Matthew Quicka komediodramat romantyczny skupia się na relacji pomiędzy cierpiącym na zaburzenia afektywne dwubiegunowe Pata oraz depresyjną Tiffany, z niezwykłą finezją i humorem radząc sobie ze stygmatyzującym pojęciem „wariata” czy „wariatki”. Bohaterowie, choć doświadczeni przez los, reprezentują typ zupełnie przeciętnego człowieka XXI wieku – są wykształceni (ale nie tak, by nie móc stracić pracy), mają rodziny (ale przechodzą też przez rozwody), wyglądają atrakcyjnie (ale bez przesady) i to właśnie sprawia, że nie sposób ich nie lubić. Także ich choroby są jednymi z najpopularniejszych spośród wszystkich zaburzeń psychicznych, a oni sami wybierają znane nam wszystkim metody radzenia sobie (czytanie czy jogging). Wszystko to sprawia, że utwór w sposób nienachalny, przyjemny i niezauważalny uczy nas akceptacji i otwartości – w końcu jesteśmy zupełnie podobni!
KSIĄŻKI →
? Charlie (Stephen Chbosky, tłum. Joanna Schoen, Remi 2012)
Adresowana do młodych dorosłych powieść epistolarna podejmuje szereg tematów związanych z życiem każdego nastolatka, takich jak seks, związki, narkotyki, problemy szkolne. Pomiędzy nimi przewijają się motywy traumatyczne: samobójstwo najlepszego przyjaciela, śmierć bliskiej osoby, przemocowa relacja, niechciana ciąża. Książka nie jest mroczna, wątek cierpienia psychicznego wkrada się powoli i naturalnie, tak jak czasem bywa w życiu. Tekst ilustruje nie tylko poważne stany, jak katatonia, lecz również określone mechanizmy, z którymi większość z nas mogła mieć do czynienia, nawet nie znając ich profesjonalnej nazwy (takie jak derealizacja). Wreszcie warto wspomnieć o tym, że utwór konfrontuje nas z popularnymi stereotypami na temat przemocy seksualnej.
? Szklany klosz (Sylvia Plath, tłum. M. Michałowska, Marginesy 2019)
Powieść z kluczem Sylvii Plath to obraz depresji towarzyszącej przez długi czas, tak długi, że zdaje się stanowić niechcianą, lecz nieodłączną część tożsamości bohaterki. Przystępny język i szorstkie metafory pozwalają zrozumieć zimną rzeczywistość, jakiej na co dzień doświadczają chore osoby. Jeśli sądzicie, że depresja jest wymówką wobec lenistwa, koniecznie sięgnijcie po tę książkę. Co więcej, „Szklany klosz” to wartościowa ilustracja metod leczenia stosowanych w latach 50. XX wieku i ówczesnego podejścia do choroby (zaskoczyć może stosunkowo niewielka różnica kulturowa!). Wątki te splatają się z poszukiwaniem kobiecej niezależności przez bohaterkę, która nosi w sobie sprzeciw wobec utartych schematów postępowania.
? Dziwny przypadek psa nocną porą (Mark Haddon, tłum. M. Grabowska, Świat książki 2004)
Jedna z najciekawszych książek, którą jednocześnie można polecić dzieciom i dorosłym (nieprzypadkowo wydano ją od razu w dwóch wersjach!), jest lekką historią o śledztwie w sprawie śmierci psa sąsiadów prowadzonym przez 15-letniego narratora. Chłopiec ma trudności w funkcjonowaniu społecznym i prawdopodobnie znajduje się w spektrum autyzmu, a cała jego opowieść stanowi zaproszenie czytelnika do zajrzenia w jego wewnętrzny świat. Zarówno język, jak i opisy zachowań oraz odczuć Christophera są niezwykle wiarygodne i charakterystyczne m.in. dla osób z Zespołem Aspergera. Równocześnie dominującym motywem wciąż pozostaje śledztwo i właśnie dzięki temu książka jest tak fascynująca. Sam autor nie uważa swojego bohatera za chorego i ta postawa uwidacznia się w jego pisarstwie. To znakomita lekcja otwartości na inność i zrozumienia wobec potrzeb drugiego bez niepotrzebnej medykalizacji.
? Niespokojne wiosny (Vladan Desnica, tłum. Z. Stoberski, Wydawnictwo MON 1960)
Jeden z najbardziej znanych jugosławiańskich pisarzy kreśli portret dojrzałego człowieka ogarniętego depresją, który odbywa podróż w przeszłość – do krainy dzieciństwa i młodości – by poznać przyczyny swojego cierpienia i przypomnieć sobie, na czym polegało odczuwanie szczęścia. To tekst niezwykle spokojny i terapeutyczny (taką funkcję pełnił proces twórczy dla samego autora), powracający do pytań o ogólny sens życia. Nie brak w nim zadumy nad śmiercią, przemijaniem i poczuciem całkowitej samotności. Nieprzyzwyczajeni do powolnej akcji czytelnicy mogą poczuć się znudzeni, warto jednak pokonać niechęć, ponieważ opisywane przez Desnicę drobiazgi sprawią, że sami zaczniemy śledzić swoje losy, a być może nawet odtworzymy w sobie zapomniane na lata wspomnienia.
