Dzieciństwo - tu wszystko się zaczyna, ma swoje źródło i początek. To ono ma znaczny wpływ na to, jak będzie wyglądać nasze dalsze życie i w dużym stopniu je kształtuje. Czerwiec kojarzy się z dziećmi - począwszy od 1 czerwca, czyli Dnia Dziecka, a skończywszy na tym, że następuje wtedy koniec roku szkolnego i początek wakacji. Gdy przyjrzymy się bliżej czerwcowi, zobaczymy, że miesiąc ten obfituje w wiele dni związanych z dziećmi lub takich, które można z nimi celebrować, np. Dzień Jojo, Dzień Przyjaciela, Dzień Smerfa.
Rola dziecka w ludzkiej społeczności wielokrotnie zmieniała się na przestrzeni wieków, jednak nigdy nie była tak znacząca jak teraz. Obecnie psychologowie i pedagodzy prześcigają się w analizach, badaniach i artykułach na temat tego, jak w dzisiejszych czasach wychowywać dziecko, jak właściwie dbać o jego emocje, zwracać uwagę na potrzeby, uczyć samodzielności, dawać bezpieczną przestrzeń i wolność w poznawaniu świata. Z drugiej strony od młodych wymaga się coraz więcej w przeładowanych programach edukacyjnych i na licznych zajęciach dodatkowych. Dzieciństwo jest komercjalizowane, a samo dziecko nierzadko jest traktowane jak inwestycja, która powinna się zwrócić. Ważne, by w dzisiejszym świecie znaleźć równowagę między radością i beztroską najmłodszych, a pokładaniem w nich swoich ambicji, nadziei i oczekiwań.
A jak się miało dzieciństwo 100 lat temu? Na co zwracano uwagę wychowując dzieci? Jak je postrzegano i traktowano? Na te i wiele innych pytań związanych z dzieciństwem, wychowywaniem najmłodszych, ale też np. dawnym szkolnictwem, niech nam odpowie obecna prezentacja zbiorów. Znajdziemy w niej książki bardzo różnorodne, które można podzielić na dwie kategorie: pozycje dotyczące najmłodszych o zacięciu pedagogicznym, analizujące dzieciństwo i różne jego aspekty oraz książki adresowane bezpośrednio do dzieci, o pouczających i umoralniających treściach.
W pierwszym zbiorze warto zajrzeć do tytułów takich jak: Sąd i rozumowanie u dziecka (1929) oraz Jak sobie dziecko świat przedstawia (1930), obie autorstwa Jeana Piageta (1896-1980) szwajcarskiego psychologa, biologa i epistemologa. Sformułował on teorię rozwoju poznawczego, która zrewolucjonizowała sposób myślenia o dziecięcym umyśle. Inne wartościowe pozycje to: O wychowaniu umysłowem, moralnem i fizycznem (1880), Dziecięctwo i młodość: geneza świadomości (1933), Wyobraźnia u dzieci i jej odmiany: studium psychologiczno-pedagogiczne (1895). Wiele uwagi poświęca się też sprawom szkoły i metodom nauczania w tamtych czasach: Szkoła i dziecko (1913), Szkoła i charakter: zagadnienia moralno-pedagogiczne życia szkolnego (1934) czy Radosna szkoła (1918).
Wreszcie książki skierowane do dzieci, napisane z myślą o nich, zawierające bajki, baśnie, zbiory wierszy i piosenek, a nawet powieści dla młodzieży. Można tu wyróżnić tytuły: Stół i nożyce: zbiór bajek (1935), Piosnki i zabawy dla szkółek freblowskich i ochron (1925), Lutnia dziecięca: marsze, zabawy, piosnki (1907), Uczniaki: powieść dla młodzieży (1934), a także Bitwa pod Raszynem: powieść historyczna dla młodzieży (1945).
Wszystkie wyżej wymienione tytuły, a także wiele więcej znajdą Państwo w spisie poniżej wraz z linkami odsyłającymi bezpośrednio do katalogu. Warto zapoznać się z tymi pozycjami, gdyż stanowią one bezcenne źródło wiedzy na temat badań nad dziecięcą umysłowością, historią wychowania i szkolnictwa niemal 100 lat temu. Zapraszamy do lektury!
Czerwiec 2023
Monika Kawa
- Buckingham B. R., Praca badawcza na terenie szkoły, Lwów, Warszawa 1930. Online: https://cutt.ly/Hww9f7wg
- Bühler Ch., Dziecięctwo i młodość: geneza świadomości, Warszawa 1933. Online: https://cutt.ly/Zww3ykwf
- Chrząszczewska J., Lutnia dziecięca: marsze, zabawy, piosnki, Warszawa 1907. Online: https://tiny.pl/cx2xl
- Cicimirska N., Piosnki i zabawy dla szkółek freblowskich i ochron, Lwów 1925. Online: https://tiny.pl/cx2mh
- Claparède É., Psychologja dziecka i pedagogika eksperymentalna, Warszawa 1936. Online: https://cutt.ly/zwwXwRab
- Combe A., Nerwowość u dzieci: cztery odczyty, Warszawa, Kraków 1904. Online: https://cutt.ly/lww3uUu2
- Czarska L., Uczniaki: powieść dla młodzieży, Warszawa 1934. Online: https://cutt.ly/owetsEEC
- Dewey J., Szkoła i dziecko, Warszawa 1913. Online: https://cutt.ly/1ww9gJil
- Dromlewiczowa Z., Przygoda: powieść dla młodzieży, Warszawa 1933. Online: https://cutt.ly/Zww3wUNx
- Dryjski A., Zagadnienia seksualizmu dziecka i młodzieży szkolnej: biologja, psychologja, pedagogika, Warszawa 1934. Online: https://cutt.ly/qww9jgEj
- Ejsmond J., Stół i nożyce: zbiór bajek, Warszawa 1935. Online: https://cutt.ly/hww3pISm
- Foerster F., Szkoła i charakter: zagadnienia moralno-pedagogiczne życia szkolnego, Lwów 1934. Online: https://cutt.ly/0ww3oHw5
- Hoffmanowa K., Listy o wychowaniu, Wrocław 1833. Online: https://cutt.ly/mww3aXi6
- Holt E., Choroby niemowląt i dzieci, T. 1, Warszawa 1936. Online: https://cutt.ly/xwety6XB
- Holt E., Choroby niemowląt i dzieci, T. 2, Warszawa 1936. Online: https://cutt.ly/NwetuGWF
- Króliński K., O książce dziecka, Stanisławów 19?. Online: https://cutt.ly/Ewetanal
- La Fontaine J., 100 najpiękniejszych bajek w naśladowaniach i przekładach: Krasickiego, Kniaźnina, Mickiewicza, Niemcewicza, Noskowskiego i Trembeckiego, Łódź 19?. Online: https://cutt.ly/awwXwqoN
- Michaelis K., Radosna szkoła, Lwów, Warszawa 1918. Online: https://cutt.ly/gww91oYT
- Ossendowski F., Mali zwycięzcy: przygody dzieci w pustyni Szamo: powieść, Lwów, Warszawa 1930. Online: https://tiny.pl/cx2xf
- Piaget J., Jak sobie dziecko świat przedstawia? Lwów 1930. Online: https://cutt.ly/7ww9sTKJ
- Piaget J., Sąd i rozumowanie u dziecka, Lwów, Warszawa 1929. Online: https://cutt.ly/2ww9kh9V
- Progulski S., Choroby niemowląt i dzieci, T. 3, Warszawa 1935. Online: https://cutt.ly/Gweti7qL
- Prus B., Dzieci: powieść, Warszawa 1935. Online: https://cutt.ly/Rww9XCwC
- Przyborowski W., Bitwa pod Raszynem: powieść historyczna dla młodzieży, Warszawa 1945. Online: https://tiny.pl/cx2x1
- Radomska-Strzemecka H., Monografja testu definicji: studjum z zakresu logiki dzieci i młodzieży, Warszawa, Lwów 1931. Online: https://cutt.ly/Kww9C6Px
- Schneersohn F., Samotność i nuda w życiu dzieci: leczenie nerwowości dzieci, o zreformowaniu przerw w szkołach, Warszawa 1936. Online: https://cutt.ly/4ww97srL
- Schreiber I., Ściąga w praktyce szkolnej, Kraków 1938. Online: https://cutt.ly/vww9VCk2
- Spencer H., O wychowaniu umysłowem, moralnem i fizycznem, Warszawa 1880. Online: https://cutt.ly/Sww9bkTX
- Studencki S. M., Jak obserwować dzieci: metodyka i program obserwacyj systematycznych oraz wskazówki dla nauczycieli, rodziców i wychowawców, Warszawa 1933. Online: https://cutt.ly/3ww9Mhph
- Szczepanowski S., O polskich tradycyach w wychowaniu, Lwów 1912. Online: https://cutt.ly/aww9BZ3c
- Szulczewski B., Dusza dziecka, Poznań 1924. Online: https://cutt.ly/2ww91VxM
- Śmiarowska J., Higjena macierzyństwa: wskazówki z higjeny ciąży, połogu, karmienia i pielęgnowania niemowlęcia z 19 rysunkami w tekście, Warszawa 1934. Online: https://cutt.ly/xww9Zg3k
- Świtalska J., Kosmetyka i higjena dziecka, Warszawa 1929. Online: https://cutt.ly/Cww9XwqI
- Walewska C., Historya dzieci, Warszawa 1903. Online: https://cutt.ly/DweupxVe
- Wilczyński A., Dla dobra dzieci: studyum z natury, Warszawa 1886. Online: https://tiny.pl/cx2x8
- Queyrat F., Wyobraźnia u dzieci i jej odmiany: studjum psychologiczno-pedagogiczne, Warszawa 1895. Online: https://tiny.pl/cx2mq
