EKSLIBRISY W ZBIORACH DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ
Czym są ekslibrisy?
Ekslibris jest znakiem własnościowym, który zazwyczaj składa się z graficznie zaprojektowanej kartki zawierającej napis (imię, nazwisko, instytucja) lub symbol (herb), mający na celu wskazanie właściciela książki. Taki znak jest zwykle umieszczany na odwrocie przedniej okładki.
Ekslibrisy artystyczne, wykonane w wyszukanych technikach graficznych, takich jak drzeworyt, miedzioryt, akwaforta, akwatinta czy litografia, podnoszą walory estetyczne książek, nadając im charakter bibliofilski.
Ekslibrisy Polskich Bibliotek Publicznych po 1945 r.
Wiele polskich bibliotek posiada w swych zbiorach pokaźne kolekcje ekslibrisów. Stanowią one ważny element wizualny identyfikujący księgozbiory bibliotek oraz podkreślający ich znaczenie jako instytucji publicznych. Ekslibrisy te różnią się stylem i tematyką, odzwierciedlając różnorodność artystyczną okresu powojennego. Przedstawiają one często herby, logo bibliotek, nazwiska czy symbole związane z książkami. Wprowadzane nowe techniki graficzne umożliwiły artystom wyrażanie kreatywności i podkreślanie unikalności każdej biblioteki. Ekslibrisy Polskich Bibliotek Publicznych po 1945 roku mają również wartość historyczną, pozwalając śledzić rozwój polskiego systemu bibliotecznego oraz zmiany w idei bibliotek publicznych i ich wpływie na kulturę i edukację społeczeństwa. Stanowią one cenny materiał dla kolekcjonerów, badaczy i miłośników książek, którzy doceniają ich artystyczną wartość i znaczenie jako elementy dziedzictwa kulturowego.
Kolekcja ekslibrisów w zbiorach Dokumentów Życia Społecznego DBP
Dział Dokumentów Życia Społecznego DBP gromadzi w swoich zbiorach wiele wartościowych ekslibrisów, w tym prace renomowanych twórców cieszących się szerokim uznaniem w środowisku artystycznym Wrocławia i Dolnego Śląska.
Stefan Szmidt (1923-2017) był polskim artystą grafikiem, ilustratorem i rysownikiem. Osiągnął znaczący sukces w dziedzinie grafiki. Jego prace były wystawiane na licznych wystawach, a także zdobywały wiele prestiżowych nagród w konkursach zarówno w kraju, jak i za granicą. Był człowiekiem niezwykle pracowitym, o silnej wierze i zasadach. Ceniono go zarówno w rodzinie, jak i w środowisku artystycznym za jego moralne wartości, energię, życiowy optymizm oraz duże poczucie humoru.
Zygmunt Waśniewski (1921-1976) był wszechstronnym artystą, który ukończył Wydział Ceramiki i Szkła Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Jego twórczość obejmowała wiele różnych dziedzin sztuki, takich jak projektowanie szkła artystycznego, witraże, grawerowanie szkła kryształowego, rysunek oraz grafika artystyczna i użytkowa. Jednak to ekslibrisy zajmowały szczególne miejsce w jego działalności.
Zygmunt Waśniewski aktywnie angażował się w promowanie znaku książkowego nie tylko we Wrocławiu, ale także na całym Dolnym Śląsku. Był inicjatorem cyklu wystaw o nazwie "Ekslibris wrocławski" i współzałożycielem Grupy "RYS", której celem było propagowanie małej formy graficznej, jaką jest ekslibris, oraz prezentacja i promocja twórczego środowiska we Wrocławiu.
Podczas swojej kariery Zygmunt Waśniewski stworzył około 200 ekslibrisów, z których większość została wykonana w technice linorytu. Jego prace wyróżniają się niezwykłą grą świateł, precyzyjnymi cięciami dłutem, przypominającymi mozaikę i witraż. Często pojawiają się w nich postacie z baśni oraz motywy zaczerpnięte z teatrzyków dla dzieci i ilustrowanych książeczek. Jego ekslibrisy stanowią unikalne dzieła sztuki, które zachwycają swoją delikatnością i oryginalnością.
Janusz Halicki (1932-2010) Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych (obecnie ASP im. E. Gepperta) we Wrocławiu w 1963 roku. Od 1963 roku był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. Był współtwórcą Galerii Kwartał oraz współzałożycielem grupy Rys. W 1970 roku stał się inicjatorem wystaw Ekslibris Wrocławski. Janusz Halicki był wszechstronnym artystą, zajmującym się grafiką, malarstwem i rysunkiem. Przez 30 lat, od 1968 do 1998 roku, tworzył ekslibrisy w różnych technikach, takich jak linoryt, plastikoryt, offset, akwaforta, cynkotypia, sucha igła i suchy tłok. Często łączył ze sobą różne techniki, co przyniosło mu rozpoznawalność w świecie sztuki. Stworzył 306 ekslibrisów. Janusz Halicki był jednym z najbardziej uznanych i lubianych grafików i malarzy we Wrocławiu.
Jan Ryszard Kłossowicz (1924-2002) był polskim artystą plastykiem, malarzem, grafikiem i twórcą ekslibrisów. Był członkiem wrocławskiej grupy "Rys" oraz Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Jako grafik zawodowo działał w różnych wrocławskich instytucjach kultury, takich jak Biblioteka Uniwersytecka, Wojewódzki Dom Kultury, Państwowe Studium Kulturalno-Oświatowe i Bibliotekarskie, oraz Państwowe Ognisko Kultury Plastycznej.
Tworzył ekslibrisy, które wykonywał ręcznie piórem i tuszem, a następnie reprodukował je za pomocą technik drukarskich. Od 1998 roku zaczął stosować metodę kserokopii do wykonywania odbitek znaków książkowych.
Czesław Rodziewicz (6 czerwca 1922 - 11 stycznia 2013) był pedagogiem, hafciarzem, poetą, kolekcjonerem, grafikiem, malarzem oraz twórcą ekslibrisów. Był członkiem wrocławskiej grupy grafików o nazwie "Rys" oraz Towarzystwa Miłośników Wrocławia i Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Wrocławiu od 1973 roku. Współzałożył Koło Miłośników Ekslibrisu we Wrocławiu w 1980 roku. Wraz z Romualdem M. Łuczyńskim i Mieczysławem Mazurkiewiczem założył Koło Miłośników Ekslibrisu we Wrocławiu w 1980 roku.
Swój pierwszy ekslibris wykonał w 1949 roku pod kierunkiem profesora Stanisława Dawskiego. Stworzył ponad 800 znaków książkowych, używając technik takich jak linoryt, offset, akwaforta, cynkotypia i kserokopia. Wydał dwie teki ekslibrisowe: "Iluzjoniści w ekslibrisach Czesława Rodziewicza" oraz "Motywy ślężańskie w ekslibrisie Czesława Rodziewicza".
Wykaz tekstów źródłowych:
ALBUMY, KATALOGI I TEKI AUTORSKIE
⦁ Czesław Rodziewicz — ekslibrisy. Wystawa, Wrocław 1980.
⦁ Czesław Rodziewicz — ekslibrisy. Katalog, Kraków 1998.
⦁ Czesław Rodziewicz — wystawa exlibrisu. Katalog, Wrocław 1979.
⦁ Czosnyka T , Czesław Rodziewicz — ekslibrisy dziennikarzy. Teka, Wojcieszów 1981.
⦁ Dziulikowski W., Ekslibrisy medyczne Czesława Rodziewicza, Wrocław 2000.
⦁ Dziulikowski W., Ekslibrisy medyczne J. R. Kłossowicza, Wrocław 2001.
⦁ Ex libris Czesława Rodziewicza. Katalog X wystawy autorskiej, Wrocław 1981.
⦁ Ex libris Czesława Rodziewicza. Wystawa, Wrocław 1996.
⦁ Ekslibris wrocławski 1960. Katalog wystawy, Wrocław 1960.
⦁ Ekslibris wrocławski 1962. Katalog wystawy, Wrocław 1962.
⦁ Ekslibris wrocławski 1964. Katalog wystawy, Wrocław 1964.
⦁ Ekslibris wrocławski 1966. Katalog wystawy, Wrocław 1966.
⦁ Ekslibris wrocławski 1968. Katalog wystawy, Wrocław 1968.
⦁ Ekslibris wrocławski 1970. Katalog wystawy, Wrocław 1970.
⦁ Ekslibris wrocławski 1972. Katalog wystawy, Wrocław 1972.
⦁ Ekslibris wrocławski 1974. Katalog wystawy, Wrocław 1974.
⦁ Ekslibris wrocławski 1976. Katalog wystawy, Wrocław 1976.
⦁ Ekslibris wrocławski 1978. Katalog wystawy, Wrocław 1978.
⦁ Ekslibris wrocławski 1980. Katalog wystawy, Wrocław 1980.
⦁ Ekslibrisy bibliotek publicznych na Dolnym Śląsku. Katalog, Wrocław 1971.
⦁ Ekslibrisy bibliotek publicznych na Dolnym Śląsku. Katalog, Wrocław 1975.
⦁ Ekslibrisy, haft wrocławski, liściaki – czyli świat Czesława Rodziewicza. Katalog wystawy, Wrocław 1997
⦁ Ekslibrisy Janusza Halickiego z kolekcji Barbary i Czesława Erberów, Kielce 1981.
⦁ Ekslibrisy Ziem Odzyskanych. Katalog pokonkursowej wystawy ekslibrisów, Złotoryja 1985.
⦁ Ekslibrisy Zygmunta Waśniewskiego, przedm. J. Drużycki, Wrocław 1975.
⦁ Grafika Niepokornych 1980—1990. Informator o wystawie, Wrocław 1990.
⦁ Grupa „RYS”. Grafika marzec-kwiecień 1996, Katalog, Sobótka 1996.
⦁ Grupa „RYS”— wystawa prac graficznych. Katalog, Wrocław 1979.
⦁ Iluzjoniści w ekslibrisie Czesława Rodziewicza. Teka, Wrocław 1980.
⦁ Jan Ryszard Kłossowicz Grafika. Katalog wystawy, Wrocław 1980.
⦁ Janusz Halicki — ekslibrisy. Katalog wystawy, Kraków 1998.
⦁ Janusz Halicki — grafika, Wrocław 2009.
⦁ Janusz Halicki — grafika, ekslibris. Katalog wystawy, Kielce 1974.
⦁ Janusz Halicki — malarstwo, grafika, exlibris. Katalog wystawy, Tarnów 1988.
⦁ Katalog ekslibrisów ze zbioru Czesława Rodziewicza, Wrocław 1980.
⦁ Katalog ekslibrisów ze zbiorów Czesława Rodziewicza, Wrocław 1980.
⦁ Polsfki ekslibris współczesny. Katalog wystawy ze zbiorów Tadeusza Kurpaskiego, Środa Śląska 1972.
⦁ Przegląd twórczości ekslibrisowej wrocławskiej Grupy Grafików „RYS” ze zbiorów Tomasza Sumy. Katalog wystawy, Warszawa 2010.
⦁ Signum libri decorum. Wrocław i wrocławianie we współczesnym i dawnym exlibrisie, Wrocław 2008.
⦁ Zygmunt Waśniewski. 14 ekslibrisów własnych i z kręgu rodzinnego. Teka, Wrocław 1970.
⦁ Zygmunt Waśniewski — Ekslibris Wrocławski 1968. Teka, Wrocław 1968.
⦁ Zygmunt Waśniewski. Katalog wystawy, Białystok 1968.
⦁ Zygmunt Waśniewski — Teka 10 ekslibrisów. XVI-lecie Klubu Inteligencji Katolickiej we Wrocławiu, Wrocław 1973.
⦁ Zygmunt Waśniewski — wystawa prac. Katalog, Wrocław 1979.
STRONY INTERNETOWE
W zbiorach Działu Dokumentów Życia Społecznego odnajdziecie Państwo wiele innych cennych ekslibrisów oraz wartościowych małych form graficznych.
Zgromadzona w naszym dziale kolekcja liczy obecnie około 130 pozycji i warto się z nią zapoznać.
Link do katalogu:
Więcej ilustracji: https://tiny.pl/ctm8m
Wszystkie zamieszczone w tekście fotografie pochodzą z wydawnictwa: Ekslibrisy Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu 1951-1978, Wrocław 1978.
autor: Damian Tyws
