Potwory z rodzimego podwórka
- Szczegóły
- Odsłony: 750
Leonard J. Pełka ? urodził się w 1929 roku w Warszawie. Był doktorem nauk humanistycznych, religioznawcą, socjologiem oraz badaczem demonologii ludowej. Opublikował kilkanaście książek, blisko sto artykułów naukowych, a także kilkadziesiąt artykułów popularnonaukowych, wiele recenzji oraz haseł encyklopedycznych. Był kolekcjonerem literatury, malarstwa, ale przede wszystkim rzeźb z zakresu demonologii ? zebrał pokaźną liczbę figuralnych ludowych wyobrażeń diabłów. Za swoją działalność dydaktyczną otrzymał wiele nagród. Zmarł w Warszawie w 2020 roku.Moje osobiste zainteresowanie Słowianami, ludycznością, demonologią, pomimo że pełne zapału i wielkiej fascynacji, z całą pewnością jest jednak amatorskie i pozbawione typowo akademickiego podejścia. Swoją literacką przygodę rozpoczęłam od takich pozycji jak ?Dary bogów? Witolda Jabłońskiego, ?Mitologia słowiańska? Jakuba Bobrowskiego i Mateusza Wrony oraz oczywiście sporej ilości beletrystyki z wątkiem słowiańskim. Jedną z ważniejszych pozycji był również wydany przez wydawnictwo BOSZ ?Bestiariusz słowiański?, który zauroczył mnie fantastycznymi ilustracjami.
Od pewnego czasu wydawnictwo Replika skupia się na regularnym wznawianiu ważnych pozycji etnograficznych nawiązujących do wierzeń dawnych Słowian. Dla osób zainteresowanych historią naszych przodków książki takich autorów jak Leonard Pełka czy Bohdan Baranowski to nadal łakomy kąsek, pomimo że lata w jakich żyli i tworzyli przypadają na XX wiek. Obok Oskara Kolberga czy Kazimierza Moszczyńskiego to jedni z najbardziej rozpoznawalnych religioznawców i badaczy polskiej demonologii ludowej. Skuszona możliwością poszerzenia swojej wiedzy o pozycje popularnonaukowe sięgnęłam po ?Polską demonologię ludową? Leonarda J. Pełki.
Wydawnictwo Replika, 2020
Słowiańska demonologia jest niezwykle bogata: demony powietrzne, chmurne, leśne, wodne, polne, domowe. Diabły, biesy, wampiry, czarownice, pokutnice, baby (wodne, jagodowe, cmentarne), wiedźmy (Mądre Baby). Czego to nie znajdziemy! Mamy nawet demony, które uważane są za pożyteczne. Wszystko to stanowi odzwierciedlenie lęków i wyjaśnienie niezrozumianych przez naszych przodków zjawisk. Systematyzuje świat, w jakim przypadło żyć, pozwala zachować porządek i cieszyć się prostotą wiejskiego życia. W swojej pracy Leonard Pełka w bardzo rzetelny sposób przedstawia poszczególne rodzaje demonów, stosując różne kryteria podziału jak np. rodowód, postać, zakres działania i występowania czy ich stosunek względem człowieka. Z książki możemy dowiedzieć się nie tylko, jak dany demon wygląda, z jakiego powodu demonem został czy w jakich okolicznościach można go spotkać. Ważną i obszerną część pracy stanowią relacje mieszkańców terenów wiejskich zebranych przez autora. Warto podczas lektury pamiętać, że pierwsze wydanie powstało jeszcze w XX wieku, współcześnie dla autora, więc podział administracyjny państwa polskiego przedstawiony w książce jest nieaktualny i w chwili obecnej stanowi jedynie dodatkową ciekawostkę historyczną, (oczywiście jeśli praca Pełki nie posłuży nam do celów naukowych).
Choć próba stworzenia typologii i klasyfikacji demonów polskich okazuje się niezwykle trudna już za jego czasów, choćby ze względu na zanikanie wiary w ich istnienie, prowadzi mimo to do ciekawych wniosków. Książka z całą pewnością nie jest bestiariuszem, w którym przedstawiona są jedynie sylwetki demonów, wzbogacają je odniesienia do folkloru czy nawiązania do podań i baśni przytoczone przez Pełkę. Dodatkowy smaczek wznowionego wydania stanowią umieszczone zdjęcia diabłów ? w postaci pamiątek i bibelotów oraz kolekcji pocztówek z całego świata ? zebranych przez samego autora.
Leonard Pełka z całą pewnością swoją książkę napisał w sposób ciekawy i przystępny. Jest to pozycja popularnonaukowa, a mimo to nie nudzi, nie jest przepełniona niezrozumiałymi akademickimi terminami. Bez względu na momentami archaiczne już słownictwo czyta się ją lekko i płynnie. Uważam, że nawet osoba niezaznajomiona z trudniejszymi książkami może z tej lektury wynieść wiele, bo jest to opracowanie, które zagadnienie polskiej demonologii ludowej zgłębia bardzo dokładnie. Ponadto dla czytelnika interesującego się etnologią i etnografią, ale też religioznawstwem, to zbiór cennych informacji o folklorze i życiu codziennym mieszkańców polskiej wsi XX wieku.